[Maddi Iñarrak Info7ko GureazBlai irratsaiorako egindako kolaborazioa]
HIZKUNTZA-DIBERTSITATEA ETA GARAPEN IRAUNKORRA
Hizkuntzak sortu eta dibertsifikatu zirenetik milaka sortu eta desagertu dira historian zehar, horietako asko, gainera, batere aztarnarik utzi gabe. Hizkuntza gutxi izan dira edo dira 2.000 urte baino gehiagoz bizi izan direnak. Horien artean daude egipziera, mandarina, greziera, latina, tamila, sanskritoa, ebraiera eta euskara bera. Egun, munduan 6.000 hizkuntza inguru hitz egiten dira, baina urtero hamar hizkuntza galtzen dira, bataz beste. Hala ere, azken urteetan desagertze prozesua azkartzen ari da eta epe laburrean hizkuntza gehienak desagertzeko arriskuan egon daitezke. Orain bizirik dauden hizkuntzen erdiak 10.000 hiztun baino gutxiagok mintzatzen dituzte eta, UNESCOren datuen arabera, XXI. mendean hizkuntzen desagerpen masiboa gertatuko da, horrek suposatzen duen jakintza eta kultur-aberastasun galerarekin.
Ingelesa, Alemana, Gaztelania, Japoniera, Txinera edo Errusiera bezalako hizkuntzak alde batera utzita, denak dira hizkuntza txikiak. Eta horietako asko, gainera, minorizatuak. Munduko biztanleen %70k hizkuntzen %1a hitz egiten du ama hizkuntza gisa, eta hizkuntzen gainerako %99a biztanleen %30k hitz egiten du. Alegia, hizkuntza gutxi batzuk dira gehien hitz egiten direnak eta, beraz, mundu ikuskera gutxi batzuk dira gailentzen eta ezartzen direnak.
Globalizazio ekonomikoak eta estatuen asimilazio prozesuak badute zerikusirik bai galera eta bai inposizio prozesu horretan. Izan ere, globalizazioak herrien arteko komunikazioa erraztearekin batera, mendebaldeko herri jakin batzuen bizi ikusmoldeak, kultur ereduak, balioak eta hizkuntza zabaldu eta ezarri ditu tokian tokikoak aintzat hartu gabe. Kultur aniztasuna sustatu beharrean, globalizazioaren izenean kulturak uniformatzen eta pentsamendu bakarra ezartzen ari dira mendebaldeko potentzia nagusiak eta, horrekin batera, herrialde batzuen azpigarapena eta pobrezia estrukturala betikotzen.
Badirudi hizkuntza galera, azpigarapena eta pobrezia estrukturala eskutik doazela; ez da kasualitatea munduko herrialde pobreenak arrisku egoeran dauden hizkuntza gehien dituztenak izatea.
Lankidetzak hamarkadak daramatza herrialde garatuetako baliabideak garapen bidean dauden herrietara bideratzen, pobreziaren aurka eta garapen iraunkorraren alde lanean. Azpiegituren, elikadura subiranotasunaren, osasunaren edo emakumeen ahalduntzearen arloetan lan garrantzitsu eta beharrezko asko egin da, baina ez zaio hizkuntza eta kulturaren dimentsioari horrenbeste erreparatu; ez da garapen iraunkorrerako eta pobrezia estrukturalaren erauzketarako arlo estrategiko kontsideratu. GARABIDEren ustez, ordea, garapen iraunkor eta orekatu baterako eragile ekonomikoak eta ingurumena bakarrik ez, dimentsio kulturala ere kontuan hartzea beharrezkoa da eta, nola ez, kulturaren muin eta transmisio bide den hizkuntza. Hizkuntzen eta kulturen desagerpena zuzenean dago lotuta egiturazko pobreziarekin. Azken batez, hizkuntza diskriminazioa desberdintasunen eragilea da egun herrialde txiro askotan eta egiturazko pobrezia desagerrarazteko desberdintasunak eragiten dituzten kausetan eragin beharra dago.
Garabide kultur elkartetik hizkuntza dibertsitatearen galeraren eta azpigarapen eta pobrezia estrukturalaren problematika bikoitz horri erantzun nahi diogu lankidetza mota desberdin baten bidez: esperientzien elkartrukean oinarritutako hizkuntza lankidetza. Gure ustez, herri bateko lankidetzak ez luke galdetu behar zein baliabide material dituen garapen bidean dauden herrien eskura jartzeko, baizik eta zein esperientzia dituen horiekin elkartrukatzeko eta nola elkar-eragin dezaketen garapen iraunkor eta orekatu baterako bidean. Eta, beti ere, tokian tokiko hizkuntza eta kultura errespetatu eta bultzatu.
Gure herriak munduarekin partekatzeko zein esperientzia edo jardunbide dituen pentsatzen hasiz, berehala dator burura euskararen biziberritze esperientzia. Ekimen zibiletik sortutako azpiegitura sarea oinarri izan duen hizkuntza biziberritze esperientzia moduan ez du pareko gehiegi eta jakintza hori altxorra da munduko hizkuntzen galera prozesua inoiz baino biziago den honetan.
Hizkuntza gutxituak dituzten Hegoaldeko herri indigenekin euskararen berreskurapen esperientzia hori partekatzea da gure helburua, beti ere hizkuntzaren eta kulturaren biziberritzeak jasangarritasunarekin, giza eskubideen defentsarekin eta ekitatearekin duen nahitaezko ikuspegitik. Partekatzetik, euren ekimenak ezagutu eta modu eragilean euskalgintzaren esperientzia nazioartean zabaldu nahi dugu. Izan ere, zenbait herri indigena, hainbat arlotan, guk orain 50 urte bizi izan genuen egoeran daude eta, antzerako beste esperientzia batzuen faltan, geurea baliozko gerta dakieke.