Semea bertso-udalekuetan egon da aurten. Euskara txukuna, aberatsa, malgua eta jatorra duela esango nuke; lagunartean nahi genukeen baina gaztelania gehiago egiten badute ere. Hala ere, itzulitakoan, komentario bitxia egin dit: Gipuzkoatik eta Bizkaitik joandakoak hobeto moldatu omen dira, euskalkiak laguntzen dielako. Komentario bat besterik ez da izan. Ez dio aparteko garrantziarik eman, baina, niri deigarria egin zait.
Iñaki Larranaga kazetariak Mondragon Unibertsitateko Euskal Kulturgintzaren Transmisioa graduondokoaren gaiak landu ditu Euskadi Irratian urte osoan. 9. saioan Gasteizen izan dira, eta elkarrizketa interesgarria egin diote GEU elkarteko Irati Iciarri: https://www.eitb.eus/eu/irratia/euskadi-irratia/programak/ekt/audioak/osoa/6570699/ekt-7-9-saioa-gasteiz/
Araba eta Gasteizko euskaldunei buruz jardun du Iratik. Bere esanetan, Arabako euskaldunok badugu euskara bizitzeko eta praktikatzeko modu propio bat. Arabako euskalduna, sarri, hiztun berria da, eskolan euskaldundua. Hiztun berri baten ezaugarriak ditu: iruditzen zaio erraztasunik ez duela; bere gaitasuna gutxiesten du; ahozkotasuna landu beharra somatzen du; batua artifiziala egiten zaio; euskalkiaren gabezia sentitzen du. Hori guzti hor da, baina bere praktika lingustikoak ere bai. Iratiren ustez, praktika horietatik euskaldun legitimoa sortzen ari da Araban, euskara bizitzeko bere modua aldarrikatzen duena.
Horrekin batera Pello Jauregik dioena etorri zait burura. Harek esan ohi du pertsona bat euskalduna izateko ez dela nahikoa eskolan edo euskaltegian izandako prozesua. Euskara ikastea ez da nahikoa. Sozializazio prozesu bat ere beharrekoa da. Haren esanetan, euskaltegian (edo eskolan) euskara ikasi duen pertsona bat agian ez da euskaldun osoa izango, harik eta euskarazko harreman sare informal edota afektibo batean parte hartzeko aukera ez duen bitartean. Ezinbesteko esperientzia da, hizkuntza sozializazioan.
Helduen euskalduntzean, barnetegiak izan dira sozializazio prozesu horren parte garrantzitsu bat. Euskaltegian geundela, bitxia egiten zitzaigun ikasleek barnetegitik zekarten mintzamoldea: “ingo det”, “oraindiño”, “emongoustazu”… Bitxia iruditzen zitzaigun guk geuk 20 urte lehenago gauza bera egiten genuelako. Esango nuke sozializazio prozesuaren alderdi linguistikoa dela: kolokializazioa. Tarteko hizkuntza bat dela esan daiteke, hizkuntza-garapenaren etapa bat: batueraz eremu informalean eroso erabiltzeko moduko erregistro bat sortzen dugun bitartean, imitaziora jotzen dugu eta inguruan “funtzionatzen” duten formulak kopiatzen ditugu.
Eskoletan eta kalean ez dakit fenomeno horrek nola funtzionatzen duen. Ez dut horretaz gehiegi pentsatu., baina orain jakin-mina sortu zait 😉