Etiketaren artxiboa: HizkuntzaPolitika

Zeharkakotasuna eta intersekzionalitatea

-n -kargitaratuta
Erantzun

URTE ASKO eman ditugu zeharkakotasunaren ideia defendatzen. Hizkuntza politika ez da euskara zerbitzuetan egon behar. Administrazioaren sail eta zerbitzu guztiei dagokie, zeharka, hizkuntza politika egitea. Hizkuntza politika sail eta zerbitzu guztietatik egin beharra dago: bai “soft” izendatu ohi direnetatik (kultura, gizartegintza, kirola…), baita “hard” izendatu ohi direnetatik ere (ogasuna, hirigintza…).

Berdintasun politiketan “mainstraing” termino erabili izan da: zehar-korrontea edo antzeko zerbait. Horren arabera berdintasun politikak gainerako politika guztiak zeharkatu behar dituen korronte baten moduan ikusten da. Bigarren hori onargarriagoa egiten zait. Zeharkakotasun hori gertuegi dago “zeharka”-tik. Nire buruan, zeharkako lerroari ardatz-lerroa kontrajartzen zaio, eta… euskara ardatz izan behar da hainbat politiketan, ardatz bakarra ez bada ere.

Intersekzionalitateak ikuspegi berri bat dakar: errealitate soziala ikusteko eta interpretatzeko modu berria. Errealitatea fragmentatzeko joera dugu, hobeto ulertzeko eta hobeto atxikitzeko, eta intersekzionalitatea agerian uzten ditu ikuspegi horren mugak: inor ez da soilik emakumea, soilik immigrantea, soilik euskalduna edo soilik gorra… Asko eta askotarikoak dira ezberdintasunak sortzen dituzten ardatzak: klasea, dibertsitate funtzionala, adina, jatorria, arraza, erlijioa, genero-identitatea… eta hizkuntza ere bai. Ardatz horietako bi edo gehiago elkartzen diren bakoitzean, interesgarria da intersekzionalitatearen ikuspegia.

Immigrazioren gaian are gehiago. Politika inklusiboak, harrera protokoloak eta neurri jakinak aldarrikatzen ditugu. Horietan hizkuntzaren aldagaia txertatu beharra dago. Harrera politikek dimentsio linguistiko bat behar dute bai ala bai, eta hizkuntza politikek aniztasun hori “integratzeko” neurriak aurreikusi behar dituzte. Gaiari era integralean eutsi nahi izanez gero, beraz, bi arlo horien arteko intersekzioan lan egitea dagokigu.

Badira zeharkakotasuna ulertzeko modu bitxiak: euskara sailek hizkuntza lantzeko irizpideak proposatuko dituzte, eta gainerako sailek irizpide horiek aplikatu. Ez zait errealista iruditzen. Ez dut ikuspegi monofokal horretan gehiegi sinesten.

Egitura eta metodologia malguagoak behar ditugu; lan egiteko modu berriak, alegia: ardatz horietako bakoitzean inplikaturik gauden entitateak eta eragileak bildu, norberaren helburuak eta interesak partekatu, intersekzioak eta interes komunak aztertu, elkarrekin egin daitezkeen proiektuak identifikatu eta lanari ekin: departamentuka lan egitetik proiektuka lan egitera igaro, alegia.

Intersekzionalitatea tokian tokiko politiketan txertatzeko gida bat, eta hainbat material, hemen: https://www.terrassa.cat/es/interseccionalitat

HPP: Hizkuntza Politika eta Plangintza

-n -kargitaratuta
Erantzun

GUSTATU ZAIT Iñaki Martinez de Lunak Bat 104 aldizkarian argitaratu duen testua: Akademia eta Hizkuntza Politika.

Testu batzuk biribil-biribilak dira, eta gaia agortu egiten dute. Esan beharreko guztia esan esaten dute. Beste batzuek, aitzitik, tira egiteko moduko hari-mutur ugari uzten dituzte. Ateak ireki eta irakurtzen jarraitzeko irrika pizten dute. Iñakiren testua bigarren horietakoa da. Bejondeiola!

Hari-mutur horietako batzuk ekarri ditut hona:

(1) Zer da unibertsitatearen gizarte erantzukizuna euskararekiko? Unibertsitateak hizkuntza indarberritzeari ekarpena egin beharko lioke: ekarpen teorikoa eta ekarpen aplikatua. Horretarako bi bide ditu: irakaskuntza eta ikerkuntza. Mtz de Lunak esana du irakaskuntza unibertsitarioan hutsala dela soziolinguistikaren pisua. Ikerkuntzan egoera hobea da. Interesa antzematen da, baina gehiago da gizarte eragileen interesa, unibertsitatearen ekimena baino.

(2) Ez dago erabateko adostasunik Hizkuntza Politikaren eta Hizkuntza Plangintzaren arteko harremanez. Politikaren ondorioa da planifikazioa? Ala planifikazio baten baitan zehazten da hizkuntza politika? Diferentzia kontzeptualak daude, baina HPP (Hizkuntza Politika eta Plangintza) termino konposatua erabiltzea egokia da. Lagungarria da marko kontzeptual bateratu bat osatzeko.

(3) Hizkuntza planifikazioak lau arlo arketipiko azpimarratzen ditu: (a) statusaren plangintza, (b) corpusaren plangintza, (c) eskurapenaren plangintza, (d) prestigioaren plangintza.

(4) HPPari buruzko teoria baten beharra azpimarratu izan da. Baldauf irakasleak lau enfokeren arteko interakzioa proposatzen du: a) enfoke klasikoa, b) gestio linguistikoa, c) domeinua edo jardun-eremua, d) enfoke kritikoa. Enfoke klasikoak modelazioarekin du zerikusirik: egoeran eragiten duten faktoreak identifikatu eta horietan eragin. Gestio linguistikoak, ordea, arazoak identifikatzea eta konpontzea proposatzen du. Hirugarren enfokeak lanean, familian, kalean… jardungune bakoitzean hizkuntzak duen lekua aztertzea proposatzen du, neurri egokiak definitzeko. Enfoke kritikoak hegemonia eta botere-harremanak aztertzen ditu.

(5) Beste aditu batzuek uste dute zaila dela HPParen teoria osatu bat sortzea. Euren iritziz, aski da ikerketarako eremuak zein diren ondo definitzea. Alde horretatik, Tollefson-ek, esate baterako, 8 iker-lerro proposatzen ditu

  • HPParen baitako jardunbide egokiak eta huts egindako politikak eta planak.
  • Tokian tokiko marko legalaren garrantzia aztertzea.
  • Teoria politikoak eta politikaren prozesuek HPParekin duten lotura aztertzea.
  • Migrazioak, estatuen eraketa, gatazka politiko.
  • Lidergoen eta diskurtso politikoen papera HPP eratzeko.
  • Identitate sozialak eta botere harremanak.
  • Estatuak eta komunikazioaren etnografia.
  • Hizkuntza gutxituetako hiztunen eskubideak.

Mtz de Lunak arrazoi du. HPP bere bidea egiten ari da nazioartean, eta lan horiek guztiak ez dira guregana iristen ari. Unibertsitatearen hutsunea izan daiteke.

Opari txiki bat utzi dizuet, gai horietan gehiago sakontzeko:

 

 

Hizkuntza-liberalismoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

Soziolinguistika hiztegiaren arabera, hizkuntza-liberalismoa ukipeneko edo gatazkako egoeretan inolako esku-hartzerik ez egitea babesten duen hizkuntza-ideologia da.

Enciclopèdia Catalana-k 2001ean argitaratu zuen Diccionari de Sociolinguistica liburua askoz zurrunagoa eta esplizituagoa da:

Gatazka egoeran dauden hizkuntzen arteko desokera sozialean esku-hartzerik ez egitea aldarrikatzen duen hizkuntza-ideologia da liberalismo linguistikoa. Statu quo desigualitarioa eta asimilatzailea onartzea da. Estatu baten politika asimilatzailearen ondorioz menderatuak diren hizkuntzen etorkizuna ustezko bilakabide natural baten esku uztea aldarrikatzen du. Gatazka linguistikoaren aurrean ustezko neutralitatea defendatzen duen diskurtso soziolinguistiko bat da, alegia. 

Duela egun gutxi, Legebiltzarrean egon da Hizkuntza Politikako sailburua, Jaurlaritzaren  agenda estrategikoaren nondik norakoak azaltzeko. Laura Garridok Alderdi Popularraren ikuspuntua eta irizpideak azaldu zituen bertan. Honako hauek:

  • Euskal gizartearen aniztasuna errespetatzea
  • Hizkuntza hautatzeko askatasuna bermatzea
  • Hizkuntza politikak erabakitzeko kontsentsua bilatzea
  • Hizkuntzari buruzko inposizio-politikak arbuiatzea
  • Autonomia Erkidegoko egoera soziolinguistiko anitzak aintzakotzat hartzea
  • Hizkuntza politikan neurri koertzitiboak eta zigortzaileak batzertzea, batez ere enpresari eta komertzioari dagozkielarik
  • Hezkuntza arloan askatasun linguistikoa bermatzea
  • Hizkuntza eskakizunak esleitzeko araudia aldatzea
  • Hautaketa prozesuetan hizkuntza baloratzeko irizpideak berrikustea, lekuan lekuko egoera soziolinguistikoari egokitzeko

Neoliberalismo linguistikoa zer den definitu beharko banu, nekez aurkituko nuke adibide hoberik.

Aurkezpena hemen duzue ikusgai: bit.ly/2GD9VX4

Bi gurpilak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Gustukoak ditut metaforak. Norbaitek zioen moduan, metaforak guk pentsatzen ditugula uste dugu, baina kontrakoa da: metaforek gu pentsatzen gaituzte. Gure pentsaera moldatu egiten dute.

Cummins irakaslea ezaguna da hezkuntza arloan, hizkuntzen interdependentziaren printzipioa formulatu zuelako. Printzipio horren arabera, “hizkuntza batean lortutako hainbat gaitasun eta jakintza, erabiltzen diren beste hizkuntzetara transferitu egiten dira, baldin eta beste hizkuntza horietan komunikazio aukerak eta motibazioa badira”. Izeberg bikotzaren irudia erabili zuen bere printzipioa irudikatzeko:the_iceberg_analogy_reference

Hari buruzko testu batean metafora interesgarri bat irakurri dut. Antza denez, Cumminsek elebitasuna bizikleta batekin konparatzen zuen: esan ohi zuen hobe dela bizikletaz bi gurpilekin ibiltzea eta ez bakarrarekin; seguruagoa, azkarragoa eta orosoagoa baita… baldin eta gurpil biak ondo orekatuak badaude, baldin eta bata bestea baino handiagoa ez bada, eta —batez ere— baldin eta bizikletak egiten dituenak ondo baldin badaki bizikletak egiten, bizikletak konpontzen, eta bizikletak maneiatzen.

Cumminsek eskola giroan ikertu zuen elebitasuna, pedagogiaren ikuspegitik, beti ere. Agian, hizkuntza politikaren arloan ere, beste horrenbeste esatea dago.

Iragarki hau etorri zait gogora:

Honi lotutako bigarren metafora bat Erramun Osari behin irratian entzundakoa da. Haren ustez, hizkuntza politika bizikleta baten modukoa da: pedalei eragiteari utziz gero, baliteke inertziaren eraginez tarte batez aurrera jarraitzea (are gehiago aldatz behera baldin bada), baina gero gelditu egingo da.

Poli…teknikoak

-n -kargitaratuta
Erantzun

urna-elecciones[BAT]

Jone Goirigolzarri ikerlariak tesia egin berri du EAEko alderdi politikoen hizkuntza ideologiaz. Horren inguruko komunikazio bat aurkeztu du IkerGazte2015 kongresuaren baitan. Lan horretan Manifesto Project–en metodologia erabili du: edukien azterketa kuantitatiboa. Pasarte guztiak beren edukiaren arabera etiketatu eta ideia bakoitza zenbatean agertzen den kontatu. Irratian elkarrizketa bat egin diote, eta bi ideia aipatu ditu: (a) aldeak daude diskurtso linguistikoen presentziari dagokionez: ezker abertzalearen kasuan euskararen agerpena % 18 da, gainontzeko alderdien kasuan % 4 inguru; (b) ezberdina da, halaber, normalizazioari buruz alderdi bakoitzak duen ikuspegia; PPk aipatu ere ez du egiten; PSOE horren alde agertzen da, baina herritarren borondatea jartzen du beste ezeren aurretik; EAJ, Ezker Abertzaleak eta Ezker Anitzak era bateko edo besteko neurri aktiboak proposatzen dituzte.

Interesatzen zait hizkuntza ideologien kontua. Alderdi politikoen baitan dauden hizkuntza ideologiak aztertzeko, egongo dira hauteskunde programak baino lagin interesgarriagorik. Dena den, lan interesgarria dirudi.

[BI]

Hauteskundeen aurreko astean hizkuntza politikari buruzko mahainguru bat ikusi nuen: herritarren hizkuntza eskubideak eta administrazioa euskalduntzeko neurriak, lanpostuak eta hizkuntza eskakizunak, euskara planak, baliabideak eta aurrekontuak, zeharlerrotasuna eta parte hartzea. Ondo, baina ideia berri gutxi.

[HIRU]

Politikarien eta teknikarien arteko (lehen) harremana ez da beti samurra izaten. Ezagutza teknikoa (expertise) gainbaloratzeko tentazioa dugu: gu gara adituak, gurea da egia, nor dira hauek zer egin behar dugun esatera etortzeko? Gizarte eragileekin biltzen garenean ere tentazio bera izan ohi dugu. Boaventura de Sousa soziologoak jakintzen ekologia  defendatzen du: ezagutza ezberdinak kontuan hartzea eta integratzea. Buruan gordetzeko moduko kontzeptua iruditzen zait.

Duela gutxi Joan Subirats irakaslearen artikulu bat irakurri dut: Se necesitan politécnicos. Gustatu zait. Politeknikoak: ikuspegi politikoa (polistikoa, Sarasuaren hitzetan) eta ikuspegi teknikoa harmonizatzeko gauza diren pertsonak. Bideragarritasun teknikoa ez dela nahikoa dio, bideragarritasun soziala ere beharrezkoa dela. Subiratsek deliberazio demokratikoa defendatzen du horretarako.

Ideia interesgarriak burua apurtxo bat nekatzeko.