Euskara sustatzeko komunikazioa

komunikazioa_content

Joan Kruz Lakastari irakurri diogu berria egunkarian: «Arrazoia edukitzeaz gain, arrazoia dugula ongi azaldu behar dugu, pedagogia lan handia egin behar dugu, komunikatzen jakin behar dugu».

Hizkuntza normalizazioan beti izan dugu komunikazioarekiko kezka berezi bat, sarri komunikazioa eta marketina erabat nahastu baditugu ere. Kezka bai, sentsazio mingots eta gazia ere bai, sarri asmatzen ez dugula ikusi dugulako. Hiznet graduondokoan, esate baterako, “Komunikazioa euskara sustatzeko” izeneko gaia lantzen da; Klusterrak ere komunikazioa landu eta testu interesgarria argitaratu zuen (egun, ahaztu samartua bada ere): Euskara Sustatzeko Komunikazio Ekimenak. Lehenagotik Hizkuntza Politika Sailburuordetzak Iñigo Ostolazak egindako gida bat zabaldu zuen udaletako EBPNren ekintzak nola komunikatu behar ziren azaltzeko: EBPNren komunikazio gida.

Katalunia aldean are urrunago joan ziren eta màrqueting lingüístic izeneko graduondokoa antolatu zuten 2005ean. Antza denez bide laburra izan zuen, ez baitut horren berri gaurkoturik aurkitu.

Orain dela urte batzuk Iñigo Ostolazak berak arrakasta izan zuen “euskara nola saldu…” hitzaldi sortarekin: euskara gazteei nola saldu, euskara nola saldu udaletik… Izenburuak ere nahiko probokatiboak ziren eta aztoratu egiten ginen. Euskara saldu? Deserosotasun puntu bat eragiten zigun. Guk ez dugu ezer saldu nahi!

Gaizki gogoratzen ez badut, “Babeli gorazarre” liburuan irakurri nuen lehen aldiz pedagogia sozialaren ideia. Erakargarria iruditu zitzaidan. Euskara saldu ez, pedagogia soziala egin nahi dugu… Publizitatearen eta marketinaren teknikak erabiliko ditugu, baldin eta pedagogia egiteko balio badute.

Gauza interesgarrienak mugaldeetan gertatzen direla esan ohi da… Agian hor bada zer esploratu: marketinga, komunikazioa eta pedagogia muga egiten duten lekuan, alegia. Kontua da “pedagogia” erdigunean jartzea.

Bitartean… Planifikazio estrategikoaren alorrean bada “pasadizo” moduan kontatzen den elkarrizketa. Antza denez, puntako enpresa bateko gerenteak, plan estrategikoen garrantzia erlatibizatzeko, honela esan ohi zuen: “Guk… plan estrategiko ‘kojonudoa’ dugu: gauzak egitea”. Agian antzeko zerbait esan genezake geuk komunikazioari buruz: “Euskararen munduan komunikazio plan estrategiko ikaragarri onak ditugu: egiten duguna kontatzen dugu, baita zergatik egiten dugun azaldu ere”

Ez da abiapuntu txarra.

Don`t call me vasco

BAT

Kantu hau entzun duzue inoiz? DON’T CALL ME VASCO (soundcloud).

BI

aek-k duela urte askotxo egin zuen kanpaina bat ekartzen dit gogora:

SER VASCO/A NO ES SUFICIENTE
IZAN EUSKALDUN!
EL EUSKERA ES LA DIFERENCIA

Akordatzen?

Garai hartan euskararen inguruko publizitate gutxixeago egiten zen. Esango nuke euskaltegien matrikulazio kanpainak horregatik zirela esanguratsuak: nonbait, euskararen inguruko diskurtsoaren parte handi bat kanpaina horien bidez definitzen zen urtez urte. Agian gehiegi esatea da, baina nik halako oroitzapena dut.

Kontua da kanpaina horrek haustura txiki bat eragin zuela, ordura artekoekin alderatuta. Ordura arteko matrikulazio kanpainak koloretsuak ziren, bizi-biziak, atseginak, “amableak”. Kanpaina horrek hainbat kontzientzia astindu nahi zuen, eta mezua identitatearen ideiaren inguruan oinarritu zuen. Mezuak bazuen halako “deserosotasun” puntu bat, baina ondo funtzionatu zuen.

HIRU

Kathryn A. Woolard antropologoak defendatzen du hizkuntza baten zilegitasuna bi ideia nagusiren baitan aldarrikatu ohi dela; bi ideologia linguistikoren baitan, alegia: egiazkotasunaren ideologia eta anonimatuarena. Hau da, hizkuntza gurea delako defendatzen dugu (gure identitatearen adierazpidea) edo denona delako (unibertsala, ez inongoa). Hizkuntza propioaren eta hizkuntza komunaren arteko tirabira da, azken batean.

Hizkuntza minorizatuek egiazkotasunaren ideologian oinarritu ohi dute beren estrategia. Hizkuntza hegemonikoek anonimatuan.

LAU

Woolard-ek Kataluniako egoera aztertu du bereziki. Han ere nabaritu du gazteen artean hizkuntzarekiko atxikimendua aldatu egin dela. Hizkuntzarekiko kezka bestelakoa da, antza; eta garai bateko “dolor de llengua” liburua aipatu du. Batzuentzat axolagabekeria da arazoa. Kontua da gazteek hizkuntza ez dutela ikusten gatazka edo arazo moduan: katalana dakite, eta hitz egiten dute; gaztelania ere badakite eta nahieran erabiltzen dute.

Woolard-en ustez, hori guztia trantsito baten ondorioa da: egiazkotasunetik anonimatura. Halako trantsito bat beharrezkoa omen da, maila batetik aurrera hizkuntzaren hedapenari eutsi nahi izanez gero.

BOST

Dena den, Woolard-ek dio, bi ideologia horietatik, ez batak ez besteak ez diola katalanaren beharrei egoki erantzuten. Hirugarren bide baten beharra aldarrikatzen du. Aukerak ere ikusten ditu: aniztasunaren ideian oinarritzea, diferentzian, hizkuntzaren aldakortasunean, heteroglosian, hizkuntzarekiko jolasean, errepertorio linguistikoak aldarrikatzea…

Oharra. Woolard-en ideiak artikulu honetatik atera ditut gehienak: Les ideologies lingüisti­ques: una visió general d’un camp des de l’antropologia lingüstica. Revista de Llengua i Dret, num. 49, 2008