SERENDIPIA DERITZO zerbaiten bila ari zarela zerbait ezberdina aurkitzeari, zorioneko edo ezusteko aurkikunde bati, alegia. Zientziaren munduan hainbat adibide eman izan dira: penizilina, x izpiak, mikrouhinak… Administrazioren munduan ez da horrelakorik asko.
2016an Legebiltzarrak Udalen Legea onetsi zuen. Akordatzen? Euskarari dagokionez, hizkuntza-inpaktuari buruzko ebaluazioa egiteko bidea ireki zuen. Honela zioen euskarazko testuak:
Udal euskaldunetako egoera soziolinguistikoan eragina izan dezaketen proiektu edo plangintzak onesteko prozeduran, ekimen horiek euskararen erabileraren normalizazioari dagokionez izan lezaketen inpaktua ebaluatuko da, eta ebaluazio horren emaitzen arabera egoki irizten zaizkien neurriak proposatuko dira.
Gaztelaniaz, ordea:
En el procedimiento de aprobación de proyectos o planes que pudieran afectar a la situación sociolingüística de los municipios se evaluará su posible impacto respecto a la normalización del uso del euskera, y se propondrán las medidas derivadas de esa evaluación que se estimen pertinentes.
Hizkera juridikoan esan ohi den bezala, pentsatzekoa da “legegilearen asmoa” udal euskaldunetan Eragin Linguistikoaren Ebaluazioak egiteko bidea irekitzea zela. Hartara, bigarren testua, gaztelaniazko bertsioa, akatsa litzateke.
Hutsen zuzenketan, ordea, ez zuten horrela adierazi:
7 artikuluan, 2016/1544 (86/20) orrialdean, euskarazko testuan,
Hala dio: 7. Udal euskaldunetako egoera soziolinguistikoan eragina…
Eta hala esan behar du: 7. Udalen egoera soziolinguistikoan eragina…
Horren arabera, irudi lezake bidezkoa dela inpaktu-ebaluazioa edozein udaletan eta edozein proiektuetarako eskatzea.
Legea garatzeko, Toki-erakundeetan hizkuntza ofizialen erabilera instituzionala eta administratiboa normalizatzeari buruzko dekretua prestatzen ari da Jaurlaritza (zirriborroa pdf formatuan hemen) eta, han, hizkuntza-inpaktuaren ebaluazioa eskatu beharko den proiektu eta planen zerrenda bat ageri da: arnasguneetan eragina dezaketen guztiak, hiri-antolamenduko plan orokorrak, sektorizatze-plana, plan partzialak eta abar… Gehien-gehienak hirigintzari lotutakoak. Zerrenda, ordea, ez da eshaustiboa:
” Era berean, udalerriek beste plan edo proiektu batzuen hizkuntza-inpaktua ebaluatu ahalko dute, nahiz eta arau honetako I. eranskinean proiektu edo plan horiek jasota ez egon. Edonola ere, sustatzaileak eskatu beharko du, planek eta proiektuek udalerriaren egoera soziolinguistikoan eragiteko ahalmena dutenean”.
Ikusiko dugu azken bertsioa zertan den. Oraingoz galdera honako hau da: hizkuntza-inpaktuaren ebaluazioa eskatu behar da, edo eska daiteke, esate baterako, hiriburu bateko kultura-plana onartu aurretik? Edota kirol ebento handi bat antolatu aurretik? Baietz ulertu daiteke. Edo legeak, behinik-behin, ez du kontrakorik esaten.