Etiketaren artxiboa: EuskaraTeknikariak

Entzuten

-n -kargitaratuta
Erantzun

Joseba Sarrionandiak Bizitzea ez al da oso arriskutsua? liburuan:

— Isilago ipini irratia, mesedez. Ez didazu paisaia entzuten uzten.

Gustatu zait libururako hautatu duen azala.

—

Modako filosofoa da Byung-Chul Han. Haren ustez, hiru dira egungo gizartearen ezaugarri nagusiak: hiperkontsumismoa, autoesplotazioa eta ezberdinak diren pertsonekiko beldurra. Horren aurrean Byung-Chul Han-ek entzutea aldarrikatzen du. Haren ustez, “entzuteak dimentsio politikoa du”. Entzutea ekintza da. Entzuteak pertsonak batzen ditu. Zubiak eraikitzen ditu, komunitate bat osatzeko bidean. Gauza ugari entzuten ditugu, baina ez dugu benetan aditzen. Ez ditugu besteon hitzak eta besteon sufrimendua ulertzen. Horren ezean, sufrimendua pribatizatu eta indibidualizatu egiten da. Despolitizatu egiten da, alegia.

https://ethic.es/2018/10/la-expulsion-de-lo-distinto-byung-chul-han/

—

Young Fundazioaren metodologia azaltu du Gorka Espiauk bideo batean. Hardware eta software elementuak bereizten ditu bertan. Hardwarea ekintzak eta proiektuak dira. Sofwarea, elementu intangibleak, hau da, elementu kulturalak: balioak, narratibak, asmoak, bisioa… Haren ustez elementu horiek dira gakoa. Berrikuntza sozialerako entzute-plataformen beharra aldarrikatzen du. Entzutea adi egotea da komunitate batek bere buruari zer kontatzen dion, horren atzean dauden balioak eta narratibak ezagutzeko. Berrikuntza soziala komunitatearen elementu kulturaletan eta narratibetan sustraitu behar da, arrakasta izango badu. Bestela akabo!

Gorka Espiau: El proceso de escucha

—

Liburuxka bat ere izan dut eskuartean: “Aprender Escuchando”. Kapitulu batean, Tojolabal hizkuntzaren komunitateaz ari dela, kontatzen du han bi hitz ezberdin dituztela “hizkuntza” edota “hitza” esateko: ‘ab’al eta k’umal. Lehena entzundako hitza da; bigarrena, esandako hitza. Horrela —beste hizkuntzetan ez bezala— garrantzia berezia ematen zaio entzuteari.

Maien komunitateetan garrantzitsua omen da entzutea. Han ere entzuteak izaera politikoa du. Hautatua izateko, esate baterako, ezinbestekoa da entzuten jakitea. Eta entzutea ez da soilik esaten denari adi egotea. Entzuteak solaskideak parekidetu egiten ditu. Elkarri entzuten dioten berdinen arteko dialogoa da politika.

—

Otto Scharmer-ek, U teoriaren baitan, lau entzute-maila bereizten ditu, entzute hori nondik sortzen den kontuan hartuz:

  • BAT. Download. Ohikotasunetik eta aurreiritzietatik entzuten dugu. Gure iritzietatik eta gure juzguetatik entzun, lehenagotik pentsatzen genuena baieztatzeko.
  • BI. Kanpotik entzun. Gure aurreiritzietatik urrundu egiten gara, gertakariei so egiteko . Horren arabera, iritziak baieztatu ala ezeztatu egingo ditugu. Burua ireki egiten dugu.
  • HIRU. Barrutik entzun. Entzute enpatikoa. Enpatiari eta lotura emozionalari bide ematen diegu. Gertaera edo dena-delakoa bestearen begietatik ikusten saiatzen gera. Bihotza irekitzen dugu.
  • LAU. Entzute generatiboa. Sistema osoa kontuan hartzen dugu, zer datorren antzemateko. Sortzen ari diren aukerak antzematen ditugu: etorkizun emergentea. Borondatea irekitzen dugu.

Esoteriko samarra da U teoria, baina oso gauza zentzuzkoak esaten ditu.

—

Teknikarion akats endemikoa da: aldez aurretik erantzunak ditugula pentsatzea eta entzuteko behar beste denborarik ez hartzea. Entzutearen indarra ikasi beharra dugu. Entzun eta Erantzun. Hizkuntzak berak hurrenkera agintzen du.

Terminologiatik haratago

-n -kargitaratuta
4

Honezkero ohartuko zineten terminologiarekin halako obsesio txiki bat dudala, ezta? Zer egingo diogu bada? Nork bere zoroak bizi ditu. Gauza batek hamaika izan baditu, zerbait izendatzeko hainbeste arazo badaude eta izenarekin ados jartzerik ez badago… bada hor esploratzeko zerbait interesgarri: zerbait esanguratsua, handik tira egiteko eta ikasteko.

Eduardo Apokadaren hitzaldi batean harribitxi txiki bat topatu dut: Hizkuntzen kudeaketa; gobernantza eta aktibismoaren artean da hitzaldia [bideoa hemen]. Besteak beste, terminologiaz jardun du:

hizkuntzaren aldeko mugimedu soziala, euskalgintza,
hizkuntza normalizazioa,
hizkuntza politika, hizkuntza planifikazioa,
hizkuntza injenieritza, hizkuntza kudeaketa,
hizkuntza biziberritzea, hizkuntza indarberritzea,
hizkuntza zaharberritzea, hizkuntza berpiztea,
hizkuntzaren berpizkundea,
hizkuntza sustatzea, hizkuntza dinamizazioa…

Haren ustez oso molde orokorrak erabili izan ditugu, ñabardurak kontuan izan gabe, eta atzean zer dagoen hausnartu gabe.

Hizkuntza gobernantza proposatzen du: hizkuntzaren gobernantza komunitarioa, hobe esanda, modan jartzen ari den gobernantza neoliberalaren eremutik ondo bereziteko. Gobernantza komunitarioaren testuinguruan komunitateak bere burua antolatzen du bere arazoei irtenbidea emateko. Hizkuntza ere halakoxea da: “ondare” komun bat da eta eragile publiko, pribatu eta sozialek bat egiten dute hura lantzeko eta zaintzeko. Ingelesez ere existitzen da terminoa: linguistic governance. Euskaltzaindiak berak hizkuntzaren gobernantza terminoa erabili izan du, corpus plangintzaz ari direlarik [hemen].

Izenaren ondoan, izana dator… eta galderak. Hizkuntza politikatik gobernantzara alde handerik al da? Eta nor dira gobernantza horretan eragileak? Euskara teknikariak? Haren hitzetan, gaur egun mugak oso lausotuak dira: profesionala, teknikaria, aktibista, langilea, politikaria… Elkarteetako kide liberatuak zer dira? Aktibistak ala teknikariak?

Teknikariez ari garela… zer dakigu euskara teknikariei buruz? Nor dira euskara teknikariak? Zenbat dira? Nondik datoz? Non ikasi dute ikasi dutena, zeintzuk trebetasun dituzte eta non eskuratu dituzte. Bada, hor, zer ikertu.

Soziolinguistika Klusterrak ikerketa interesgarria egin zuen 2008an: Soziolinguistika Arloko Teknikarien Formazio Premien Azterketa [hemen]. Lanbide konplexua da. Bartzelonako Diputazioak antzeko lan bat egin zuen partehartzerako teknikarien formazioari buruz: Disseny de la formació per als professionals en participació ciutadana [hemen]. Hortik ere bada zer ikasia gure lanbiderako.

Mereziko luke lan horiek berreskuratzea eta eguneratzea. Ez zaizue iruditzen?

 

Euskara teknikariei jarriak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Ruperren kantu ezaguna parafrasetzeko tentazioa izan dut sarri: «Inork ez zidan esan teknikaria izatea zein nekeza den. Hobe nuela hautatzea munduko hiritarra izatea».

Sentsazioa gazi-gozoa da: inoren lurraldean ez egotea. Ez gara erabat administrazioa, administrazioak erabat onartzen ez gaituelako; ezta gizarte mugimendua ere. Euskara teknikaria ez da funtzionario peto-petoa, ezta karrerako funtzionario diren apurrak ere (gehienok interinoak baikara).

Norentzat ari gara lanean? Zein da gure “nagusia” eta zein da gure “bezeroa”? Alkatea eta zinegotziak? Administrazioa? Euskararen gizarte erakundeak? Herritarrak? Euskaldunak? Hobe galdera gehiegi ez egitea, krisi identitario batean murgildu nahi ez baduzu.

Noiz edo noiz gertatu izan zaigu teknikari moduan administrazioaren aurrean euskararen gizarte erakundeen demandak defendatu behar izatea. Ez da erraza. Are gutxiago demanda horien atzean gatazka puntu bat dagoenean. Langile komunitarioek “tentsio sortzailea” deitu izan diote horri, eta beren lanbidearen parte dela ulertzen dute. Halakoetan administrazioaren aurrean argudiatu beharra izaten da, eta eragileekin protesta berbideratzen saiatu: protestatik propuestara, gatazketatik proiektuetara, eta administrazioa bera desbordatu. Ez da lan erraza.

Euskara teknikariak bokazio aktibista eta herritarra duen jendea da, lan profesional  bat egin nahian ari direnak, testuinguru formal eta burokratiko batean. Ez da harrigarria, beraz, halako nahasmendu identitarioa izatea.

Eta horiek horrela… zergatik lanbide hau hautatu? Kontua da gutako askok ez genuela euskara teknikari izatea erabaki. Esnatu ginenean, han jarraitzen zuen dinosaurioak, eta gu hor ondoan geunden, dinosaurio hori makurtu nahian.

Poli…teknikoak

-n -kargitaratuta
Erantzun

urna-elecciones[BAT]

Jone Goirigolzarri ikerlariak tesia egin berri du EAEko alderdi politikoen hizkuntza ideologiaz. Horren inguruko komunikazio bat aurkeztu du IkerGazte2015 kongresuaren baitan. Lan horretan Manifesto Project–en metodologia erabili du: edukien azterketa kuantitatiboa. Pasarte guztiak beren edukiaren arabera etiketatu eta ideia bakoitza zenbatean agertzen den kontatu. Irratian elkarrizketa bat egin diote, eta bi ideia aipatu ditu: (a) aldeak daude diskurtso linguistikoen presentziari dagokionez: ezker abertzalearen kasuan euskararen agerpena % 18 da, gainontzeko alderdien kasuan % 4 inguru; (b) ezberdina da, halaber, normalizazioari buruz alderdi bakoitzak duen ikuspegia; PPk aipatu ere ez du egiten; PSOE horren alde agertzen da, baina herritarren borondatea jartzen du beste ezeren aurretik; EAJ, Ezker Abertzaleak eta Ezker Anitzak era bateko edo besteko neurri aktiboak proposatzen dituzte.

Interesatzen zait hizkuntza ideologien kontua. Alderdi politikoen baitan dauden hizkuntza ideologiak aztertzeko, egongo dira hauteskunde programak baino lagin interesgarriagorik. Dena den, lan interesgarria dirudi.

[BI]

Hauteskundeen aurreko astean hizkuntza politikari buruzko mahainguru bat ikusi nuen: herritarren hizkuntza eskubideak eta administrazioa euskalduntzeko neurriak, lanpostuak eta hizkuntza eskakizunak, euskara planak, baliabideak eta aurrekontuak, zeharlerrotasuna eta parte hartzea. Ondo, baina ideia berri gutxi.

[HIRU]

Politikarien eta teknikarien arteko (lehen) harremana ez da beti samurra izaten. Ezagutza teknikoa (expertise) gainbaloratzeko tentazioa dugu: gu gara adituak, gurea da egia, nor dira hauek zer egin behar dugun esatera etortzeko? Gizarte eragileekin biltzen garenean ere tentazio bera izan ohi dugu. Boaventura de Sousa soziologoak jakintzen ekologia  defendatzen du: ezagutza ezberdinak kontuan hartzea eta integratzea. Buruan gordetzeko moduko kontzeptua iruditzen zait.

Duela gutxi Joan Subirats irakaslearen artikulu bat irakurri dut: Se necesitan politécnicos. Gustatu zait. Politeknikoak: ikuspegi politikoa (polistikoa, Sarasuaren hitzetan) eta ikuspegi teknikoa harmonizatzeko gauza diren pertsonak. Bideragarritasun teknikoa ez dela nahikoa dio, bideragarritasun soziala ere beharrezkoa dela. Subiratsek deliberazio demokratikoa defendatzen du horretarako.

Ideia interesgarriak burua apurtxo bat nekatzeko.

Batzorde interdepartamentalak

-n -kargitaratuta
Erantzun

Inoiz egokitu al zaizue batzorde interdepartamental batean partea hartzea edo dinamizatzea?

Quim Brugué eta beste irakasle batzuen ustez interesgarria da egitura horiek aztertzea. Lau aztergai-multzo identifikatu dute, eta hainbat batzorderen azterketa egin. Aztergaiak honakoak izan dira:

  • Helburuak: zergatik eta zertarako dira batzorde interdepartamentalak?
  • Aktoreak: Nortzuek hartzen dute parte?
  • Faktore tangibleak: prozesuak eta errekurtsoak
  • Faktore intangibleak: harremanak, konfiantza eta lidergoa

Imagen1Irakasle hauen esanetan zeharlerrotasuna termino fetitxea da, edozertarako balio baitezake. Batzorde interdepartamentalak kontzeptu hura operatibo bihurtzeko sortu ziren, baina arrakasta txikia izan dute: helburu argiak eta errelebanteak betetzeko sortu ziren, eta espazio lausoak eta irrelebanteak bihurtu dira. Hori da marka, gero! Zeharlerrotasuna irtenbide gisa proposatu, eta arazo bihurtu.

Quim eta enparauen ustez, antzerki baten modukoak dira batzorde interdepartamentalak: zaharlerrotasuna antzezten dute, baina den-denak kontzienteak dira errealitatea oso bestelakoa dela. Batzorde hauen helburua informazioa partekatzea da, eta kontzientziak lasaitzea… askoz gehiago ez. Espazio erritualizatuak dira, ez deliberazioa bermatzeko edota irtenbideak era kolektiboan eraikitzeko espazioak. Ez dute erabakirik hartzen, eta ez dute erabakirik inplementatzen. Ez dira organo politikoak, ezta organo tekniko huts-hutsak ere: beren helburu nagusia ez da erabakiak hartzeko prozesuetan intzidentziarik izatea, ezta politika publiko eraginkorragoak izatea ere… edo bai: bi helburuak dituzte aldi berean, eta bakar bat ere ez.

Faktore intangibleak ere garrantzitsutzat jotzen dituzte. Egitura piramidaletan autoritatea da funtzionamenduari eusten dion zementoa; egitura horizontaletan, ordea, konfiantza. Konfiantza igurtzitik sortzen dela esan ohi da, eta igurtzi gutxiko organoak dira batzorde interdepartamentalak. Lidergoari dagokionez egoera ezberdinak identifikatu dituzte: oro har lidergo politikoa urrun samar atzeman dute, eta lidergo teknikoa ez erabat egokia. Izan ere, zeharlerrotasunak lidergo berezia eskatzen baitu, intentsoa eta apala era berean: intentsoa, inertziak gainditzeko intentsitatea behar delako; apala, beharrezkoa delako lankideen ezagutzatik elikatu behar garela onartzea.

Ikuspegi derrotista samarra? Ez dakit, bada! Ni neu bi ondoriorekin geratzen naiz:

  • Lehen esan bezala, batzorde interdepartamentala ez da espazio politikoa eta ez teknikoa. Zer da, bada? Artikuluaren egileen ustez, ikasketarako espazioak dira: elkarrizketa eta elkarrekintzaren bidez elkarrekin ikasteko espazioak eta deliberazioaren bidez ezagutza praktikoa sortzeko espazioak
  • Batzorde interdepartamentalak hainbat baldintza behar ditu ondo funtzionatzeko: lehentasun politikoa, helburu ondo definituak, arduradunen konpromiso esplizitua eta lidergo errelazionalaren bultzada. Baldintza horiek betez gero, aberasgarriak izan daitezke.

Eta ideia probokatibo bat, amaitzeko: euskara planetarako batzorde interdepartamentalak beharrezkoak al dira? Kontuan izan! Irakasle hauen arabera, batzorde interdepartamentalek soil-soilik zentzua dute, baldin eta gaia lehentasunezkoa bada, eta baldin eta benetan agintarien agenda politikoan badaude.

Oso ikuspuntu kritikoa, baina oso artikulu interesgarria. Hemendik eskuratu dut:

¿Inteligencia administrativa para abordar “problemas malditos”? El caso de las comisiones interdepartamentales. Quim Brugué, Ramón Canal, Palmira Paya. Gestión y Politica Pública. http://www.scielo.org.mx/scielo.php?pid=S1405-10792015000100003&script=sci_arttext