Etiketaren artxiboa: Euskalgintza

Zubiak eta lankidetza

-n -kargitaratuta
1

GOIZ BAKARRA EMAN NUEN TOPALDIAN, baina nahikoa izan zen etxera burua borboka ekartzeko. Topaldiaren abiapuntua, gutxi gorabehera, honela laburbil daiteke: euskararen gizarte erakundeek euskararen biziberritzean funtsezko papera jokatu behar dutenez, eta administrazioen ardura ere badenez, ezinbestekoak dira zubiak eta lankidetza.

Administrazioan lanean hasi ginelarik, entitate “pribatuekin” lan egiteko hiru formula zegoela esan ziguten:

  • Entitate “pribatuen” proiektuak diruz laguntzekoak dira, baldin eta administrazioaren politikekin bat badatoz; beti ere, lehiaketa bidezko sistema bati lotuta, entitate guztiek eskubide eta aukera berdinak izango dituztela bermatzeko.  
  • Administrazioak arlo jakin batean proiektu bat gauzatu nahi badu, entitate “pribatu” bat kontratatu dezake. Halakoetan, diru publikoa kudeatzen duenez, administrazioak bermatu egin behar du aukerarik onuragarriena hautatuko duela: lehiaketa bidez edo hautua berariaz justifikatuz.
  • Hitzarmena da hirugarren bidea. Berdinen arteko akordio moduan ulertu genuen, gure ingenuitatean: administrazioak eta dena delako entitate horrek interes komunak dituztela onartu, eta adosten dute batera eta elkarrekin jokatzea.

Hitzarmena hobetsi izan dugu, euskararen gizarte erakundeen eta administrazioen arteko lankidetza zertzeko. Ez da erabateko irtenbidea izan, baina gutxieneko jarraikortasuna bermatu izan du. Kontua da, agi denez, ez direla garai onak hitzarmengintzarako, eta bide hori dezente murrizten ari zaigula.

[Horren atzean dagoen “korapilo juridiko-administratiboaz” azalpen batzuk hemen]

Mikel Irizarrek, Gipuzkoako Foru Aldundian, beste bide batzuk bilatzeko beharra aldarrikatu du, eta —ildo horretan— kontzertazioaren aukera esploratu nahi dute. Ez dakit, bada! Ez dirudi erraza denik, baina bide hori jorratzea balego, ni neu konforme.

Ikastolen Elkarteak harago joan nahi du. Hezkuntza Lege berria landu nahian dabil, eta horretarako arrazoibide sinple eta eraginkorra erabili du: hezkuntza zerbitzu publikoa bada, zerbitzu publiko horretan diharduten entitate guztiek eskubide eta betebehar berdinak dituzte, titularitatea edozein delarik ere. Eta arrazoia dute. Euskararen mundua nekez ezkontzen da publiko-pribatua dikotomiarekin.

Hezkuntza ondare komuna da. Hizkuntza biziberritzea ere hala da, neurri handi batean: denon ardura eta denon ondare. Hari interesgarri bat izan daiteke, handik tira egiteko: hizkuntza indarberritzea ondare komuna eta ekintza kolektiboa den neurrian, publiko-pribatu dikotomia deuseztatuko (edo lausotuko) duten instituzionalitate molde berriak behar ditu.

Eta, ez badaude, daudenetatik abiatu behar gara, berriak asmatzera.

Ugariak dira tunelak

-n -kargitaratuta
Erantzun

DURANGOKO TOPALDIAN ZUBIGINTZAZ JARDUN DUGU, eta beste garai batzuk gogoratu ditut. 1989. urtean izan zen. Euskalgintzan —AEKren baitan— haustura mingarria izan zen. Beste hausturetan ez bezala, ordea, handik gutxira, hautsitakoa onbideratzeko eta zubiak eraikitzeko deiak entzun ziren han-hemenka.

Beranduegi, agian.

Urte berean Koldo Izagirrek bere bigarren liburua argitaratu zuen: Balizko Erroten Erresuma. Liburu ausarta zela aipatu zen… kasik arriskutsua. Niri terapeutikoa begitandu zitzaidan.

Oraindik ere poesia liburu kuttunetakoa daukat.

Honakoa bereziki deigarria egin zitzaidan.

poes06Ugariak dira tunelak
Zubiak baino ugariagoak dira tunelak
Mendizko uhartedi batean bizi gara
Eguzki beltzean luma zuriak beltz
Haztamuka egin behar izaten dugu aurrera
Noraezeko talde erratu bat

Ez diogu elkarri aurpegira behatzen
Hemen urkoa ezagutzea arriskutsua da beti
Mozorrozturik maite behar izaten dugu
Eta isilean eragin errotarriari
Zigor zelda mugarik gabeko honetan
Ez dugu jakiten hurrengo pausoak
Oinarri hartuko duen

Erre egiten dute esku luzatu anonimoek
Lurpetik egin behar dira bideak
Tunel herria da hau urak egindako bide
Argia itzali behar izan zuen trena

Zaila dago hemen zubiak luzatzea
Zubiaren begia tunelaren ahoa da
Eta irentsi egiten gaitu
Eta ez dira denak bihotzerainoko zainak
Eta ez dute argi baten izpia denek hondoan
Eta tuneletik ezin da gailurrera heldu

 

Elefantea, autoritatea, zorua eta beste

-n -kargitaratuta
Erantzun

patxi-saez_contentElefantea

Oso istorio ezaguna da. Zenbait gizon itsuk elefante baten gorputza ukitu behar zuten, nolakoa den jakiteko. Bakoitzak atal bat ukitu du, eta ezin dira ados jarri: tronpa ukitu duenak suge luze baten antza duela dio; hanka ukitu duenak zuhaitz-enbor baten modukoa dela uste du; belarria ukitu duenak abaniko baten itxura hartu dio… Inork ezin du elefante osoa irudikatu.

Iruditzen zait puntu horretan gaudela. Aurrean elefante bat dugula adostu dugu. Elefante nolakoa den adostea falta da. Bada horretarako lana.

Paradigma berria.

Ezagutza eta erabilera gurdi bereko bi gurpilak dira: ezinbestean elkarrekin biratu behar direnak, gurdia ondo ibiliko bada. Beharra da gurdiaren ardatza. Patxik bete-betean asmatu duela iruditzen zait. BEHARRA DA GAKOA. “Beharrezkotasuna”. Era ezberdinetan formulatu daiteke: arnasgune (geografikoak zein soziofuntzionalak), espazio normalizatuak, espazio hegemonikoak, dentsitate handiko guneak… edo –Patxik dioen moduan– “euskaraz egiteko ziurtasun eremuak”.

Autoritatea

Lidergo-kontuak zailak dira Euskal Herrian. Euskaltzaindiaren antza izango duen zerbait eskatzen da, edota Euskaltzaindiak berak lidergoa izatea. Ez dakit, bada. Manex Agirrek agian arrazoi du: «Euskaltzaindiaren antza izatekotan izan dezala, autoritate-izaeran, eta ez lan-metodologian eta dinamismoan». Kritika gogorxeagoak ere entzun dira (dinosaurioak, gerontokrazia…). Euskaltzaindia aldatu egin da garai batetik hona, baina onartuko didazue, oraindik ere, baduela elitismo kutsu nabarmen bat.

Iruditzen zait autoritateari beste zentzu bat eman behar diogula, edo bestelako autoritate mota bat eraiki. Kike Amonarrizek “lidergo partekatuaz” hitz egin zuen: ados. Euskararen munduan “lidergo eraldatzaileaz” ere hitz egin izan da: aktibazioa bilatzen duen lidergoa; nork bere ardura hartzera animatzen duena; prozesuak abian jarri eta prozesuei eutsi egiten dien autoritatea, prozesu horien emaitza baldintzatu gabe. Horrelako zerbait behar dugu. Ez inork gogoeta burutsua egin, eta gero horren berri ematea, baizik eta gogoeta prozesu kolektiboa: euskara elkarteetan, euskara zerbitzuetan, enpresetan… Imajinatzen duzue? Kolosala litzateke.

Zoru komuna

Topalabeko kideen arabera, zoru komuna da “izaera anitzeko euskaltzaleok maila kolektiboan partekatzen dugun konpromiso-esparrua, non euskaldunontzat eremu komun eta eroso bat egongo den, bizitzeko, elkarrekin lan egiteko, eta etorkizun-proiektu bat partekatzeko”. Hortaz, zoru komuna ezin da izan alde bateko eta besteko jarreren arteko zatitzaile komun handiena ( % 80? ). Bi gauza ezberdin dira, ezta?

Sei apunte, aktibazioaz

-n -kargitaratuta
Erantzun

fotonoticia_20151221111824_800Gustura jarraitu ditut Topaguneak egin berri duen topaldiaren hitzaldiak. Apunte hauek hitzaldiak entzun ondoren idatzitakoak dira.

APUNTEAK

Bat.- Nonbait irakurri dut aktibazioa propietate bat dela motibazioari energia ematen diona: egin nahi izatetik egin egitera daraman energia, alegia. Ez da azalpen txarra!

Bi. – 2013ko Udaltop jardunaldietan ere aktibazioa aipatu zen sarri. Handik Eduardo Apodakaren hitzaldia dut gogoan. Oker interpretatu ez banuen, gakoa zentzugintza dela defendatzen zuen: alegia, gauzak zergatik eta zertarako egiten ditugun (egiten ditugun gauzak zein egiten ez ditugunak). “Praktika esanguratsuak” zentzuz ondo horniturik egiten ditugunak dira. Horri buruz hemen irakurri ahal duzue.

Hiru. – Aktibaziotik aktibismora jauzi semantiko txikia dago. Pragmatikaren ikuspegitik begiratuta, ez nago ziur jauzia horren txikia ote den.

Lau. – Ohartu zarete? Aktibismoa eta enprendizajea hitz berberarekin izendatu ohi ditugu: ekintzailetasuna. Jon Sarasuak, duela gutxi, elkarrizketa batean aditzera eman duenaren arabera, agian ez daude horren urrun: ekintzailetasun enpresariala eta ekintzailetasun soziala aipatzen ditu berak. Elkarrizketa hemen: Jon Sarasua, ekintzailearen atzean

Bost. – Elkarrizketa horretan ekintzailetasuna sorkuntzarekin lotzen du Sarasuak. Biak oso gertu daudela dio, existitzen ez den zerbait sortzea delako: «existitzen ez diren posibilitate batzuk pentsatzea, eta posibilitate horiek materializatzea». Stephen Hessel-en liburu txiki eta ospetsuaren hitzak ekarri dizkit gogora: «Sortzea erresistitzea da, eta erresistitzea sortzea da».

Sei.- Portzierto, ez dakit aktibismotik militantziara jauzirik ote dagoen… baina gustukoa dut Joxemi Zumalabe fundazioko kideek militantziaren zentzuaz egin duten lana. Bejondeila! joxemizumalabe.eus