Deserosotasunaren pedagogia

-n -kargitaratuta
1

BESTE hainbat alorretan bezala (ekologian, generoan, kontsumoan, trafikoan…), hizkuntza ohituren alorretan ere lan pedagogikoa egin behar dela esan izan da, jauzi berri bat emateko pedagogia soziala egin beharra dagoela.

Agian, horretarako, Paulo Freireren lanak berreskuratu behar ditugu: zapalduen pedagogia, askatasunaren pedagogia, esperantzaren pedagogia, autonomiaren pedagogia… Freireren teoriak eraldaketa soziala du oinarri, eta metodo dialogikoa defendatzen du. Harek zioen bezala, hezkuntza ezin da izan “ideiak kontsumitzea” baizik eta “ideiak sortzea eta birsortzea”. Gure “pedagogia soziala” antolatzen dugunean, komeni da ikuspegi hori begibistatik ez galtzea.

Agian, deserosotasunaren pedagogia ere asmatu behar dugu. Gure aurreriritziak agerian jarri, gure konfort eremutik atera, egonezina sortu, erabateko ziurtasunak uxatu, konformismoa hautsi… Inkonformismoa, mugimendua, ausardia eta desioa sortu. Diotenez, gatazka kognitiboa da ikaskuntzaren oinarria: bada zerbait gure eskema mentaletan ondo koadratzen ez duena, eta horrek eramaten gaitu ikuspegia zabaltzera. Ikuspegi murriztailea da, akaso, baina badu arrazoitik asko.

Agian hor dago koska. Konfort eremutik ateratzea. Deserosotasunekin bizitzen ikastea, eta emeki-emeki euskararentzat konfort eremu berriak sortzea: are zabalagoak eta are autonomoagoak.

Oharra: blog zaharrean nuen sarrera batetik abiatuta hasi naiz hau idazten

37 galdera euskaltegian dudan kontaktu bakarrari

-n -kargitaratuta
Erantzun

UEUn, EUSKALTEGIAREN GARAIKO LAGUN BAT aurkitu dut. Ez dut harekin gehiegi hitz egiteko aukerarik izan, baina jakin-min zaharrak piztu zaizkit.

Motibo bat nigana

Euskaltegietan kezka eta jakin-mina pizten zuen gairik bazen, MOTIBAZIOA zen horietako bat. Sarri aipatua izan da. Inkesta askotxo eta hamaika artikulu egin dira. Ikerketa eta tesi batzuk ere bai. Tarte batzuetan, bukle baten moduan ikusten genuen gaia: antzeko galderak, antzeko ondorioetara iristeko.

Galderei dagokienez, egia esan, asmatzeko ezer gutxi dago. Ikasle batek zergatik nahi izango du euskara ikasi? Desio hori nola piztu ahal dugu? Ez da askoz gehiago behar. Erantzunak bilatu behar ditugu.

Gerora, zerbait aipatzekotan, bi hurbilpen interesgarri ikusi ditut: Niaren sistema motibazionala (Dörnyei, 2005) eta Komunikatzeko prestutasuna (MacIntyre, 2007).

Niaren sistema motibazionala

Dörnyei irakasleak 2005. urtean proposatu zuen sistemak hiru dimentsio ditu:

  • Ni Ideala: Gure buruaz dugun irudi idealizatua: zer izan nahi dugu? Garrantzitsua da ikasleak bere burua hiztun gisa bisualizatzea.
  • Obligaziozko Nia: Beharrekin du zerikusirik, derrigortasunarekin. Zer izan behar dugu?
  • Ikaskuntzaren egoera: giroa, irakaslearen figura, curriculum, ikaskideak…

Eredu honek hainbat kontzeptu erabiltzen ditu: integrazioa, instrumentalitatea (horren barruan bi: promozioa eta prebentzioa), hizkuntza komunitateari buruzko jarrerak, ahalegina…

Dörnyei-ren ustez, konfigurazio motibazionalean, Integrazioa eta Ni Ideala dira elementu zentralak dira. Integrazioaren atzean (edo barruan) instrumentalitatea eta hizkuntza komunitatearekiko jarrerak daude, eta, instrumentalitateari dagokionez, bi era bereizi ahal dira: promozioa eta prebentzioa. Lehena  arrakasta izateko motibazioa da: hizkuntza ondo jakiteko edota lan ona lortzeko. Bigarrenak —prebentzioak— betebeharrarekin eta derrigortasunarekin du zerikusirik, eta askoz eragin txikiagoa du, epe ertain eta luzean.

Hizkuntza ikastea, eta erabili nahi izatea

Badira ikasleak, hizkuntza ondo jakin arren, egoera komunikatiboei itzuri egiten saiatzen direnak, eta beste batzuk, maila apalagoarekin, hizkuntza horretan komunikatzeko aukerak era aktiboan bilatzen dituztenak. Peter D. MacIntyre irakasleak eta beste batzuek Willingness to Communicate (komunikatzeko gogoa) eredua landu du.

Eredua sei geruzetan antolatzen da:

  1. Jokabidea: Erabilera.
  2. Intentzioa: Komunikatzeko gogoa
  3. Aurrekariak: Pertsona jakin batekin komunikatu nahia / Egoera komunikatiboan autokonfiantza
  4. Motibazio joerak: Pertsona arteko motibazioa / Talde arteko motibazioa / Autokonfiantza H2
  5. Testuingurua afektibo-kognitiboa: Talde arteko jarrerak / Egoera Soziala / Komunikatzeko Gaitasuna
  6. Testuinguru soziala eta indibiduala: Talde arteko giroa / Nortasuna

Gogoan dut Emuneko lagunek orain dela 10 urte MacIntyre ekarri zutela motibazioaz eta hizkuntza normalizazioaz antolatu zuten jardunaldi batera. Aurkezpena hemen aurkitu dut. Bideo bat ere bazegoela uste dut, baina ez dut aurkitu. Oker ez banago, komunikatzeko gogoa landu ere landu zitekeela iradokitzen zuen bertan.

Euskara ikasi, erabiltzeko

Hil honetan bertan, Katalunia aldean antolatu duten jardunaldi baten izenburua da: Aprende català per usar-lo. Erabat gogoangarria, ezta?

37 galdera (Atxagaren modura)

Doinu hau daukat buruan itsatsita:

Esaidan, zoriontsuak al zarete
euskaltegietako burkideak?
Kausitzen al duzue motibaziorik
sikira zuen ikasleen arteko
ehundiko hogeitabost edo
hogeiaren baitan, ala hemen bezala
euskara ikasi eta mutu diraute ikasleek,
ahots mortuak bailiren bulegoan
ahots mortuak bailiren leihatilan
eta telefonoaren honuzkaldean?

Esaidan, zoriontsuak al zarete
euskaltegietako burkideak?
Ez al duzue behialako ikasleekin
ametsik egiten? Orduko barnetegiekin?
Klase ondorengo parrandatxoekin akordatzen
al zarete inoiz? —nola, lotsa galdurik,
mingainak askatu egiten ziren, ordu txikietan?
/…/ 😉

 

Nolakoa zara? Baikorra ala ezkorra?

-n -kargitaratuta
Erantzun

Nolakoa zara? Baikorra ala ezkorra? Bete ezazu ondorengo galdekizuna eta jakingo duzu.

Jarraian dozena bat galdera ageri daiteke, bai / ez erantzuteko modukoak: (a)  Orain dela 50 urte baino hobe gaude? (b) Krisian gaudela uste duzu? (c) Azken urteetako aurrerapausoak nahikoak direla uste al duzu?…

Joxerra Garziak dio duela 50 urte baino askoz hobe gaudela, horrekin ados dagoela, baina —erabateko adostasuna aspergarria denez— berari gaizki samar ikusten dituen gauzak azpimarratzea interesatzen zaiola. Kritiken aurrean pesimista izatea leporatu izan diote… Baina, haren ustez, hobe da pesimista “ekintzalea” izatea, optimista egon-zalea baino. [https://youtu.be/AMNipjgEVtQ]

Bat dator Iñaki Markoren ikuspegiarekin. Harek krisi aktiboaren ideia aipatu izan du. Noraeza eta berritu beharra zabaldu orduko, ezin izan gara geldirik egon. Ekimenak nonnahi piztu dira, eta hori ona da.

Jon Sarasuak optimismo kritikoa defendatu izan du. Aurrerapauso bakoitza horrela baloratu beharra aldarrikatzen du: ilusioz eta itxaropenez baina, aldi berean, norabidea eta abiada zainduaz.

Gramsci zaharraren jarraitzaileak omen gara. Harek ere horrelako zerbait esaten zuen: pesimistak gara, arrazoimenak hala agintzen digulako; baina optimistak, borondatea dugulako.

Rol soziolinguistikoak

-n -kargitaratuta
Erantzun

EGIAN zein LASARTE-ORIAN “ahobizi” eta “belarriprest” rolak sortu zituzten, ekimenari forma emateko eta jendearen konpromisoa bideratzeko. “Ahobiziek” bi konpromiso hartu zituzten: batetik, euskara ulertzen duenari dena euskaraz egitea, eta bestetik ezezagunari lehenengo hitza euskaraz egitea. “Belarriprestek” haiei euskaraz egitea ondo hartuko zutela adierazten zituzten.

Urte pare bat dira Natxo Sorolla irakasleak tesia argitaratu zuenetik: Tria de llenguas i rols sociolingüístics a la Franja des de la perspectiva de l’anàlisi de xarxes socials. Bertan hiru gako lantzen ditu: harreman-sareak, hizkuntza-hautuak eta rol soziolinguistikoak. Azken horietaz jardungo dut hemen.

Rol sozialak gizartean parte hartzeko modu egituratuak dira, normen bidez arautuak. Rol soziolinguistikoak ere horixe dira: hizkuntza portaeran oinarritzen diren rolak dira, eta pertsona bakoitzarengandik zer espero daitekeen arautzen dute. Tesian zazpi rol soziolinguistiko ageri dira:

  • Katalan hiztun zorrotza (A): Katalanari eusten dio. Elkarrizketa elebiduna nahiago du, gaztelerara makurtzea baino.
  • Katalan hiztun zorrotza (B): Elkarrizketa elebidunak ez ditu gustukoak, baina bestelako estrategiak erabiltzen ditu gaztelaniaz ez egiteko.
  • Katalan hiztun hibridoa (C): Katalana nahiago du, baina gaztelania erabiltzeko prest dago.
  • Hibrido berdinkideak (D): Ez du preferentziarik adierazten. Neutroak omen dira. Diskurtso anbiguoak eta anbibalenteak darabiltzate.
  • Gaztelaniazko hiztun hibridoa (E): Gaztelania nahiago du, baina katalana erabiltzeko prest dago.
  • Gaztelaniazko hiztun zorrotza (F): Ez ditu elkarrizketa elebidunak gustutkoak, baina bestelako estrategiak erabiltzen ditu katalana ez erabiltzeko.
  • Gaztelaniazko hiztun zorrotza (G): elkarrizketa elebidunak nahiago ditu, katalanara igarotzea baino.

Howard Giles-ek egokitze komunikatiboaren teoria sortu zuen 1973an. Horren arabera, hiztunek egoera bakoitzean hizkuntza bat ala bestea hautatu egiten dute, besteen aurrean inpresio jakin bat emateko. Bi joera izan ohi dira: konbergentea eta dibergentea. Lehenak taldeko partaidetasuna adierazten du; bigarrenak, berriz, ezberdindu nahia.

Hortik abiatuta, Sorollak eredu sinplifikatu bat landu du bere tesirako. Bertan lau rol soziolinguistiko erabiltzen ditu:

  • Katalan hiztun euslea: katalana erabiltzen du gainontzeko guztiekin
  • Katalan hiztun konbergentea: katalana egiten du, baina soilik katalan hiztunekin
  • Gaztelaniazko hiztun konbergentea: gaztelania erabiltzen du soilik gaztelaniazko hiztunekin
  • Gaztelaniazko hiztun euslea: gaztelania erabiltzen du gainontzeko talde guztiekin

Horiek horrela, honako hau da espero daitekeena, rol ezberdinek inteaktuatzen dutenean:

Natxo Sorallak Franjan egin du bere azterketa: 15 ikastetxetako 18 gelatan; 245 ikaslerekin orotara. Jaso dituen datuen arabera, ikasle horien herena katalan hiztunak dira (% 14,9 eusleak eta %19,4 konbergenteak); % 9,9 gaztelaniazko hiztun konbergenteak dira; eta % 55,8 gaztelaniazko hiztun eusleak. Aldaketa soziolinguistiko larria antzeman du, katalanaren oreka soziolinguistikoa kolokan jarri duena: familiatik katalan hiztunak diren ikasleen laurdenak gaztelaniazko rolak jokatzen dituzte. Familia elebidunetako ikasleen artean, bi heren dira gaztelaniazko rolak jokatzen dituztenak (kasu gehienetan, gainera, gaztelaniazko hiztun eusleak).

Ikerketa interesgarria da, erabiltzen duen metodologiagatik. Sorollak defendatzen du herrialde katalanetan hizkuntza-hautua solaskidearen arabera egiten dela, eta ez, Fishmanek zioen moduan, jardun-esparruen arabera. Horregatik harreman-sareak ikertzearen garrantzia aldarrikatzen du.

Hemen eskuratu daiteke: http://diposit.ub.edu/dspace/handle/2445/97620

Polizentrismoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

GUSTATU ZAIT Jakin aldizkarian @garaigoikoa-k egin duen azalpena. Bere ustez, hiru estrategia nagusi egon dira euskararen biziberritzeari dagokionez: pertsonarengan arreta jarri dutenak, komunitatearengan arreta jarri dutenak eta eskubideetan arreta jarri dutenak.

Pentsamendu soziolinguistikoari begira jarrita, hor ere hiru ikuspegi nabarmentzen dela entzun izan dut: ikuspegi zientifizista, komunitarista eta kontrahegemonikoa. Zientifizismoak metodoan jartzen du arreta, eta metodo zientifikoaren nagusitasuna eta neutraltasuna aldarrikatzen ditu (ez erabatekoa, jakina; baina bai daitekeenik handiena). Komunitarismoak komunitatea jartzen du erdigunean: behetik gora antolatua, eta beregaina. Ikuspegi kontrahegemonikoak, azkenik, botere-harremanen zentralitatea aldarrikaten du: euskarak aldeko indar-harremana behar du; estatua behar du edo —besterik ezean— kontrabotere antolatuak.

Ez da horrela, jakina! Hori ere sinplifikazioa da. Arketipoak dira. Hiruki bat osatzen dute eta horren bueltan mugitzen gara guztiok.

Dena den, ona da heterogeneotasuna. Elinor Ostromek polizentrismo kontzeptua defendatzen du, ondare komunaz eta ekintza kolektiboaz diharduenean. Polizentrismoa autoritate bat baino gehiago egon daitekeela onartzea da, edota arazoei irtenbidea emateko modu bat baino gehiago.

Eusko Ikaskuntzak abian jarri duen 5e proiektuan ere, ideia hori defendatzen da (Euskararen Etorkizuneko Eszenarioak Elkarrekin Eraikitzen). Proiektuak 4 indar-ideia ditu abaipuntutzat: aldaketa soziala, konplexutasuna, polizentrismoa, sinkronizazioa. Honela azaltzen dituzte:

  • Aldaketa soziala: Hizkuntza normalkuntza, aldakorra den gizartearen elkarrekintzazko egituretan eta espazioetan gorpuzten eta gauzatzen den eta, aldi berean, gizartean berrikuntza eta aldaketak eragiten dituen praxi soziala da.
  • Konplexutasuna: Egungo gizartea errealitate sistemikoa eta konplexua da.
  • Polizentrismoa: Gizarte indarrak anitzak dira, polizentrikoak.
  • Sinkronizazioa: Sistema konplexuetan, bateratasun uniformeak baino, heterogeneidadeen sinkronizazioak har dezake balioa.

Polizentrismoa eta sinkronizazioa: gustatu zait! Ez da txarra ikuspegi ezberdinak izatea; noiz edo noiz kontraesanik edota tentsiorik sortzen bada ere.

Berritu ala hil

-n -kargitaratuta
Erantzun

MIGUEL ANGEL SANTOS GUERRA hezkuntza zientzietan doktorea da eta Malagako unibertsitateko katedratiko emeritua. 74 liburu eta ehunka artikulu idatzi ditu, hainbat gairi buruz: zentroen antolaketaz, hezkuntzaren ebaluazioaz, ikastetxeetako zuzendaritzaz edota irakasleen formazioaz, besteak beste. Aspalditik jarraitzen diot, Ikastolen Elkarteak ebaluazioari buruzko jardunaldi batera ekarri zuenetik. Blog bat idazten du La Opinión de Málaga egunkarian: El adarve. 

Orain dela aste batzuk berrikuntzari buruzko sarrera interesgarri bat argitaratu zuen: “Innovar o morir”. Berrikuntzaz zera dio:

“Instituzioen minbizia da errutina. Errutina ekimen oro inertzien kate motzean lotzen ditu. Irrika deusezten du eta ustekabeak ezabatu. Aurtengo planifikazioa nola egingo dugu? Iazko moduan. Ebaluazioa nola? Betiko moduan. Ikasleak nola taldekatuko ditugu? Urtero bezala.”

Aldaketa soila eta berrikuntza bereizi behar direla dio Santos Guerrak, eta berrikuntzak bost ezaugarri behar dituela, bere ustez:

  • Lehenik, betikoa kolokan jartzea da. Inkonformismo ariketa bat da… betikoak emaitzarik ematen ez duelako, arazorik sortzen duelako edota motibazioa akatzen duelako.
  • Bigarrenik, berrikuntza sormena da. Zerbait berria eta eraldatzailea sortzea da: edukia izan daiteke, edo metodoa.
  • Berrikuntzaren helburua gauzak hobeto egitea da: hobekuntza.
  • Berrikuntzak irrika, konpromiso, ilusio eta entusiasmo dosi handi bat behar du. Gogo beroz ekin behar zaio, aurrera egingo badu. Gogoz kontra, nekez sortuko da berrikuntzarik.
  • Azkenik, ahal dela, berrikuntzak izaera kolegiatua izan beharko luke. Berdin dio pertsona bakar baten ekimena izatea: komeni da ezaguna, partekatua eta kontsentsuatua izatea.

Udaltop jardunaldietan “Baietz 11 egun euskaraz elkarrekin” proposamena aurkeztu zuten Politikarako Sailburuordetzak eta Euskaltzaleon Topaguneak. Hizkuntza ohiturak aldatu eta gizarte aktibazioa bilatuko duen proposamena da. Aurkezpenean adierazi zuten proposamen berritzailea dela: edukiagatik (aktibazio pertsonala eta soziala bilatzen du) eta egiteko moldeagatik (instituzioen eta gizarte mugimenduaren arteko lankidetzan oinarritua).

Arrakastarik izango ote du? Agian bost ezaugarri horien baitan dago koska.

Parte-hartzea birpentsatu

-n -kargitaratuta
1

ASTE HAUETAN Bartzelonako Diputazioak argitaratutako liburuxka bat izan dut eskuartean: Repensant la participació de la ciutadania al món local. Poztekoa da norberak buruan dituen intuizioak beste batek idatzirik ikustea: argigarria ere bai.

Bada halako sentsazio orokor bat, aldaketa-garaiak bizi ditugula, eta gauzak aurrerantzean inoiz ez direla berdin izango (eta oraingoan ez naiz soilik euskararen munduari buruz hitz egiten ari). Joan Subirats are urrunago joan ohi da. Bere ustez “aldaketa garaia ez, baizik eta garai aldaketa da egun bizi duguna”.

Hortik abiatuta, parte-hartzea zein izan den eta zer izan behar den gogoetatzen saiatzen da liburuxkan. Bere ustez gobernantza partizipatiboak orain arte honako ezaugarri hauek izan ditu:

Administrazioak izan du iniziatiba, eta bera izan da herritarrak parte-hartzera gonbidatu dituena. Herritarrei ahotsa ematea izan da  helburua: deliberatiboa izan da, bozketarik gabe eta erabakitzeko ahalmenik gabe. Urratsak eman dira sistematizazio metodologikoa bermatzeko, baina zailtasun eta hutsune ugari antzeman dira: parte hartzeko kultura txikia, helburu ez argiak, espazio informatibo hutsak bihurtzea, parte hartzale gutxi eta ez anitzak. Orokorrean prozesuen kalitatea oso baezpadakoa izan da.

Garai aldaketa honetan, ordea, egileek praktika emergente berriak ikusten dituzte, berrikuntza sozialaren kontzeptuarekin oso lotuak. Parte-hartzea mobilizazioari lotzen zaio. Behetik gorakoa da. Kezkak eta helburuak partekatzen dituzten eragileak bildu egiten dira, arazo kolektiboei erantzuna emateko: egiteko eta eragiteko, alegia. Praktika kolaboratiboak dira, eta ahalmentzea eragiten dute; botere harremanak aldatzea, alegia.

EHtik begiratuta, litekeena da honen guztiaren berritasuna ez ikustea. Sarri hori izan baita mugimendu sozialen ekarpena (herri mugimenduak, orain dela gutxira arteko terminologia erabitzen badugu). Nobedosoa da, ordea, praktika horiek guztiak erdigunean jartzea eta administraziotik bertatik balioestea.

Liburuxkaren egileek administrazioak bere burua egokitu behar duela ikusten dute, eta bost indar-ideia proposatzen dituzte horretarako:

(1) Herritarren parte hartzea birdefinitzea. Instituzio publikoetatik kanpo sortzen diren ekimen partizipatiboak era aintzakotzat hartu: aktibatu, erraztu eta horiekin kolaboratu. Administrazioaren organo guztiak komunitatearekin inplikatu.

(2) Politika publikoak elkarrekin sortzea (ko-sortzea). Administrazio publikoen eta gizarte zibilaren arteko kolaborazioa bermatu, arazo kolektiboei erantzun sendo, sostenible eta iraunkorrak emateko.

(3) Teknologia berriak erabili, gardentasuna bermatzeko, entzuketa lan aktiboa egiteko, eta politika publikoak sortzeko espazio berri gisa.

(4) Parte hartzeko arkitektura instituzionalak aldatzea. Parte hartzeko ohiko organoekin batera, espazio berriak pentsatzea komeni da: aktore berriak inplikatuko dituztenak, funtzionamendu autonomodunak, metodologia malgua erabiliko dutenak, gai zehatzen inguruan antolatuak eta ekintzari bideratuak.

(5) Udalaren beraren egitura aldatzea komeni da. Hiru ideia proposatzen dute: (a) orain arte parte-hartzeaz arduratu diren unitate administratiboek rol estrategikoagoa hartzea; (b) funtzioen araberako antolaketatik proiektuetan eta prozesuetan oinarritutako gestio eredu batera igarotzea; (c) sarean funtzionatuko duen erakunde sistemikoaren kontzeptua lantzea.

Liburuxka osoa eskura daiteke hemen: https://www.researchgate.net/publication/273760024_Repensant_la_participacio_de_la_ciutadania_al_mon_local

Ateak Ireki, komunikazioaz

-n -kargitaratuta
Erantzun

Meredith Belbin ikerlariak talde eraginkor baten ezaugarriak ikertu, eta talde batean beharrezkoak diren rolak identifikatu zituen: sortzailea, ebaluatzailea, koordinatzailea, ekintzailea, espezialista, kohesionatzailea, bultzatzailea, ikerlaria eta bukatzailea. Eraginkorra izateko, rol horietako bakoitza beteko duenik egon behar da taldean. Belbinek horren gainean metodologia oso bat landu zuen, lan ekipoen eraginkortasuna lortzeari begira.

Euskalgintzari ere ideia bera lotu ahal zaio. Behar da euskaldunak zeinek aktibatu, hiztun berriak zeinek erakarri, erasoen aurrean erantzuna zeinek antolatu… Arrakastarako, rol horiek guztiak dira beharrezko. 

Euskal Herrian Euskaraz taldeari, urteetan, Krispin kilkerraren rola egokitu zaio: salatu, zirikatu, aurre egin… Ez da erraza izan, ezta erosoa ere. Barne eztabaida egin berri, “Ateak Ireki” txostena kaleratu dute. Gauza interesgarri asko ageri da bertan, baina, egia esatera, bikaina iruditu zait komunikazioari buruz esaten dutena:

  • Jendartea anitza denez, euskararen aldeko diskurtsoak ere anitza izan behar du: forman, hitzetan eta tonuan.
  • Muinean, ordea, zehatza izan behar du. Oinarrizko ideiak ondo hautatu eta horiekin errekurtsiboa izan: ideia horiek etengabe zabaldu.
  • Belaunaldi berrien mundu ikuskerarekin konektatu.
  • Errelato koherente eta ulergarria antolatu: nondik gatozen, zein den egungo egoera, eta erronkak non ditugun. Euskararen arloan ere errelatoaren batalla dago jokoan.
  • Diskurtsoak batzuetan arrazionala izan behar du, beste batzuetan zirraragarria: emozioa eta arrazoia… biak landu behar diral
  • Aldarrikatzailea izan, baina alde positiboak balioetsi. Botila erdi hutsik dago, baina erdi beteta  ere bai.
  • Kontrakoak zein diren garbi izan. Diskurtso “epelekin” ez konfrontatu. Indarrak gorde, kontrako diskurtsoei aurre egiteko.
  • Bi oinarri proposatzen dute: batetik, identitatea; bestetik justizia soziala. Biekin osatu behar da EHEren diskurtsoa.

Planteamendu osatua eta argia. Bejondeiela!

Zubiak eta lankidetza

-n -kargitaratuta
1

GOIZ BAKARRA EMAN NUEN TOPALDIAN, baina nahikoa izan zen etxera burua borboka ekartzeko. Topaldiaren abiapuntua, gutxi gorabehera, honela laburbil daiteke: euskararen gizarte erakundeek euskararen biziberritzean funtsezko papera jokatu behar dutenez, eta administrazioen ardura ere badenez, ezinbestekoak dira zubiak eta lankidetza.

Administrazioan lanean hasi ginelarik, entitate “pribatuekin” lan egiteko hiru formula zegoela esan ziguten:

  • Entitate “pribatuen” proiektuak diruz laguntzekoak dira, baldin eta administrazioaren politikekin bat badatoz; beti ere, lehiaketa bidezko sistema bati lotuta, entitate guztiek eskubide eta aukera berdinak izango dituztela bermatzeko.  
  • Administrazioak arlo jakin batean proiektu bat gauzatu nahi badu, entitate “pribatu” bat kontratatu dezake. Halakoetan, diru publikoa kudeatzen duenez, administrazioak bermatu egin behar du aukerarik onuragarriena hautatuko duela: lehiaketa bidez edo hautua berariaz justifikatuz.
  • Hitzarmena da hirugarren bidea. Berdinen arteko akordio moduan ulertu genuen, gure ingenuitatean: administrazioak eta dena delako entitate horrek interes komunak dituztela onartu, eta adosten dute batera eta elkarrekin jokatzea.

Hitzarmena hobetsi izan dugu, euskararen gizarte erakundeen eta administrazioen arteko lankidetza zertzeko. Ez da erabateko irtenbidea izan, baina gutxieneko jarraikortasuna bermatu izan du. Kontua da, agi denez, ez direla garai onak hitzarmengintzarako, eta bide hori dezente murrizten ari zaigula.

[Horren atzean dagoen “korapilo juridiko-administratiboaz” azalpen batzuk hemen]

Mikel Irizarrek, Gipuzkoako Foru Aldundian, beste bide batzuk bilatzeko beharra aldarrikatu du, eta —ildo horretan— kontzertazioaren aukera esploratu nahi dute. Ez dakit, bada! Ez dirudi erraza denik, baina bide hori jorratzea balego, ni neu konforme.

Ikastolen Elkarteak harago joan nahi du. Hezkuntza Lege berria landu nahian dabil, eta horretarako arrazoibide sinple eta eraginkorra erabili du: hezkuntza zerbitzu publikoa bada, zerbitzu publiko horretan diharduten entitate guztiek eskubide eta betebehar berdinak dituzte, titularitatea edozein delarik ere. Eta arrazoia dute. Euskararen mundua nekez ezkontzen da publiko-pribatua dikotomiarekin.

Hezkuntza ondare komuna da. Hizkuntza biziberritzea ere hala da, neurri handi batean: denon ardura eta denon ondare. Hari interesgarri bat izan daiteke, handik tira egiteko: hizkuntza indarberritzea ondare komuna eta ekintza kolektiboa den neurrian, publiko-pribatu dikotomia deuseztatuko (edo lausotuko) duten instituzionalitate molde berriak behar ditu.

Eta, ez badaude, daudenetatik abiatu behar gara, berriak asmatzera.

Ugariak dira tunelak

-n -kargitaratuta
Erantzun

DURANGOKO TOPALDIAN ZUBIGINTZAZ JARDUN DUGU, eta beste garai batzuk gogoratu ditut. 1989. urtean izan zen. Euskalgintzan —AEKren baitan— haustura mingarria izan zen. Beste hausturetan ez bezala, ordea, handik gutxira, hautsitakoa onbideratzeko eta zubiak eraikitzeko deiak entzun ziren han-hemenka.

Beranduegi, agian.

Urte berean Koldo Izagirrek bere bigarren liburua argitaratu zuen: Balizko Erroten Erresuma. Liburu ausarta zela aipatu zen… kasik arriskutsua. Niri terapeutikoa begitandu zitzaidan.

Oraindik ere poesia liburu kuttunetakoa daukat.

Honakoa bereziki deigarria egin zitzaidan.

poes06Ugariak dira tunelak
Zubiak baino ugariagoak dira tunelak
Mendizko uhartedi batean bizi gara
Eguzki beltzean luma zuriak beltz
Haztamuka egin behar izaten dugu aurrera
Noraezeko talde erratu bat

Ez diogu elkarri aurpegira behatzen
Hemen urkoa ezagutzea arriskutsua da beti
Mozorrozturik maite behar izaten dugu
Eta isilean eragin errotarriari
Zigor zelda mugarik gabeko honetan
Ez dugu jakiten hurrengo pausoak
Oinarri hartuko duen

Erre egiten dute esku luzatu anonimoek
Lurpetik egin behar dira bideak
Tunel herria da hau urak egindako bide
Argia itzali behar izan zuen trena

Zaila dago hemen zubiak luzatzea
Zubiaren begia tunelaren ahoa da
Eta irentsi egiten gaitu
Eta ez dira denak bihotzerainoko zainak
Eta ez dute argi baten izpia denek hondoan
Eta tuneletik ezin da gailurrera heldu