Makiavelikoak ote gara?

-n -kargitaratuta
1

DILEMA KLASIKOA da: zer da hobe, derrigortzea ala limurtzea? Esan nahi baita, zer da hobe, euskararen mundua lobby moduan egituratzea, kontrabotere gisa jarduteko, ala erakargarritasuna lantzea.

Behin, horretaz ari zela, Xabier Erizek Makiaveloren Printzea liburua poltsikotik atera zuen eta irakurtzeari ekin zion:

Eztabaida sortzen du ondorengoak: ea zer den hobe, maitatuta izatea ala beldurra ematea;  erantzuna da biak batera liratekeela onak, baina gauza biak bateratzea zaila denez, askoz ere seguruagoa dela beldurra ematea maitatua izatea baino, bietako bat faltatzera.

Harek bigarrena nahiago zuela iradoki zuen.

Tomas R Villasante soziologoaren arabera, dilema horien aurrean, ardatza aldatzea da gakoa; dilema tetralema bihurtzea, alegia. A ala B dikotomia gainditu eta aukera berriak sor litezke: A eta B edo ez A eta ez B. Bietako bat. Edo derrigortasuna eta atxikimendua erabat bateragarria izatea lortzen dugu, edo ikuspegia zabaltzera behartuta gaude: ez derrigortasuna, ezta atxikimendu pertsonal hutsik ere.

Kike Amonarrizek oso era bakan-betean esana du: beharra da gakoa. Erabilgarria ez ezik, beharrezkoa ere izan behar da. Derrigortasuna ez; beharrezkotasuna.

Lau apunte, diskurtsoei buruz

-n -kargitaratuta
Erantzun

Topaldian egoterik izen ez genuenez, zain egon gara hango hitzaldien bideoak sarean ikusi arte. Diskurtsoen gaia  interesgarria iruditzen zait, hainbatek ematen dion zentralitatea ematen ez badiot ere.

Orotara, lau apunte osatu ditut: lehenengo biak Topalditik bertatik atereak, eta beste biak handik kanpo.

 

— 1 —

Belen Urangak 6 diskurtso definitu ditu bere hitzaldian, eta bakoitzaren erronkak azaldu ditu:

  • Hizkuntza eskubideen diskurtso. Bere ustez balio handia du, baina egokitu beharra dago, justiziaren diskurtsoa txertatzeari begira.
  • Balio pragmatikoaren diskurtso.
  • Identitatearen diskurtso. Ondo funtzionatzen du, bain arazo larria du: identitate hori partekatzen dituenak soilik interpelatzen ditu.
  • Balio demokratikoak, bizikidetza, errespetua.
  • Gutxiengoen diskurtsoa. Subordinazioa, hegemonia, ahalmentzea… feminismoak ekarpen ahaltsuak egin ditu.
  • Iraunkortasunaren eta ekolinguistikaren diskurtsoa.

Oso sintesi lan ona iruditu zait; oso argazki ona.

— 2 —

Eneko Gorrik bi egitasmo aurkeztu ditu, Lapurdiko kostaldean zertan ari diren erakusteko: Mintzalasai eta BAM dinamika. Batak inpaktazioa du helburu; besteak konpaktazioa. Sedukzioa bilatzen du lehena: irekia da, koloretsua, alaia… Erdaldunekiko mezua eraikitze aldera — Enekoren esanetan — hiru elementu erabili ohi dituzte:

  • Ekologia linguistikoaren printzipioak: “Euskara, munduko beste 6.500 hizkuntzak bezala…”
  • Dimentsio partekatua: “Euskarak batzen gaitu, euskara da partekatzen duguna…”
  • Arduraren ideia: “Hizkuntzaren inguruan egiten ditugun hautuek ondorioak dituzte”.  Alde horretatik, larritasun klimatikoaren ideatik tiraka, larritasun linguistikoaren ideia zabaltzen hasi dira: egoera larria da, egin ahal dugun oro urjentea da..

Hiru elementu horiek etengabe errepikatzea da trukua. Diotenez, komunikazioan hori da gakoa: errepikatu, errepikatu, errepikatu… Elementuei testuinguru ezberdinetan forma ezberdinak eman, baina intsistentea izan. Sarri ezer berri ez esatearen sentsazioa izango duzu. Berdin dio. Komunikazioa errekutsiboa da, beste ezeren gainetik.

— 3 —

EAEko Euskararen Aholku Batzordearen eskariz, lantalde bat aritu da euskararen gaineko oinarrizko diskurtsoak aztertzen, kontrastatzen, berritzen eta bateratze bidean jartzen. EGOD egitasmoa da: Euskararen Gaineko Oinarrizko Diskurtsoaren lanketa. Horren baitan bost diskurtso identifikatu dituzte:

  • Errespetuaren diskurtsoa
  • Balio pragmatikoarena
  • Diskurtso sustatzailea
  • Diskurtso aldarrikatzailea
  • Diskurtso mesfidatia

Lanketa interesgarria egin dute, nahiz eta —aitortu beharra dut— barru-barruan desorosotasun puntu bat sortzen didan. Bost diskurtso horietatik onarpenik zabalena duten ideiak hautatu dituzte, eta horiekin diskurtso berri bat osatu nahi izan dute: euskararen gaineko diskurtso partekaturako zoru komuna deitu diote.

Esan bezala, 21 esaldi hautatu dituzte horretarako: 21 “meme” (kultura transmisioari buruzko teorietan, buru batetik bestera transmititu daitekeen informazio unitate minimoa da “meme”). Hemen jaso dituzte (pdf).

— 4 —

Behin Mikel Irizarri hala erantzun genion: “Diskurtsoak egokitu ez… diskurtsoak ugaritu egin behar dira. Diskurtso katalogo oso bat sortu beharra dago”. Nork berea aurkitzeko moduko katalogoa…

Lehengusinaren omenez

-n -kargitaratuta
Erantzun

Joan den astean lehengusina zendu da.

Gogorrak dira agurrak. Are gogorragoak hunkigarri egin nahi direnean: bibolinaren doinua, Lete (Xalbadorren heriotza), Mikel Laboa (harek bezala elurra hautatu baitu, hemendik urruntzeko), poema bat:

Negar egin ahal duzu, joan egin delako
Edo irribarre egin, bizirik izan delako.

Begiak itxi ahal dituzu
eta otoiz egin, itzul dadila desiatuz
edo begiak ondo ireki, 
inguruan utzitakoa klaru ikusteko.

Bihotza hutsik sumatu ahal duzu, dagoeneko ikusterik ez duzulako
Edo mukuru, ordura arte partekatu duen amodioaz beterik.

Negar egin ahal duzu. Gogoa eta aldartea itxi, 
hutsuneri begira paratu, eta etorkizunari bizkarra erakutsi.
Edo —harek nahi lukeen moduan— irria egin, 
begiak zabaldu, maitasuna nonahi banatu, eta aurrera segi.

[poema eskoziarra]

Oroitzapenak ere ugari. Gurea familia apal eta xumea da. Geu ere immigrante familia bat gara. Arabako mendebaldetik Bilbo, Gasteiz eta Arrasate aldera barreiatutakoak, bizimodu eta ogibide hobe baten bila.

Familiako lehen euskaltzale militantea izan zen lehengusina… Aek-n jardun zuen, UEUn ere bai, eta —Bertsozaleen Elkarteko datu-baseari kasu egiten badiogu— txapelketa batean inoiz parte hartu zuen lehendabiziko emakumea izan zen. Gure familiaren historia txikian, bidegile izan da. Adiorik ez!

Soziolinguistika lubakietan

-n -kargitaratuta
Erantzun

2013an Soziolinguistika Klusterrak BAT aldizkariaren zenbaki monografiko bat argitaratu zuen euskal soziolinguistika ikerketari buruz. Blog honetan bertan egin nuen haren iruzkina: «Begirada bat ikerketa kritikoari».

Asteon, Institut d’Estudis Catalans institutuak iaz antolatu zuen mahai-inguru baten bideoa ikusten ibili naiz: «La recerca que necessitem». Jon Pujolar irakaslearen gidaritzapean, lau arlotako eragileak bildu ziren bakoitza zertan ari den azaltzeko eta, ikerketari dagokionez, beharrak non ikusten dituen azaltzeko. Unibertsitatea, hizkuntza normalkuntza, osasungintza eta gizarte mugimendua egon dira ordezkatuak. Gutxi gorabehera, honako hauek esan zituzten:

  • Unibertsitatean eleaniztasunaren kudeaketari buruzko kezka azaldu da, eta horren inguruko ikerketaren beharra azpimarratu. Dena den, kritika bat edo beste jaso zuten, unibertsitatean eleaniztasuna esaten denean, azken batean, ingelesari lekua ematea besterik ez baita.
  • Hizkuntza normalkuntzatik, inkesta soziolinguistiko batetik hurrengora dagoen tarte horretan ondo ari ote diren aztertzeko moduko ikerketak behar dituztela adierazi dute. Inpaktu-ebaluazioari buruz ari direla iruditu zait. Gurean ere bada horren beharra: zer lortzen dugu egiten duguna egiten dugunean?
  • Osasungintzan profesionalen eta erabiltzaileen arteko hizkuntza erabilerak aztertzeko beharra aldarrikatu dute. Horrez gain, gaizki ulertu ez badut, anbulatorioak eta mediku-kontsultak ikerketa soziolinguistikoak egiteko espazio pribilejiatuak direla defendatu dute. Kalean gertatzen diren interakzio berdinak anbulatorioan bertan behatu daitezke errazago. Portzierto, inork al daki hemengo Osakidetzan horrelako zerbaitetan ari ote diren?
  • Gizarte mugimenduaren ikuspegia Plataforma per la Llengua erakundeak ekarri du. Hizkuntzaren egoera arloz arlo aztertzeko egin dituzten lanak azaldu dituzte, gehienetan hizkuntza eskubideen urraketari lotutakoak. Beharrei dagokienez,  auzoz auzoko azterketak egiteari ekin diote, maila horretako interbentzioak egiteari begira.

Egoera ez zait batere arrotz egin. Horretan, hango eta hemengo egoerak ez dira horren ezberdinak. Unibertsitateak ikerketa teorikoak eta nazioartean homologagarriak bultzatzeko arriskua aipatu dute. Beren ustez, lubakietan lehen lerroan dauden/gauden entitateei dagokigu gure beharrak mahai gainean jartzea eta ikerketa lerro berriak abiatzeko  presionatzea. Oker ez banago, Patxi Juaristik antzeko ideia adierazi zuen BAT aldizkarian.

Salbuespenak salbuespen, lubakiak eta ikerketa ez dira, sarri, bateragarriak.

Gustukoa dut Marina Garces filosofo katalanari behin entzundakoa: teoriaren inpotentziaren aurrean, pentsamenduaren potentzia. Haren ustez, teoriak ideia “kosifikatuak” dira: produktu bat. Pentsamenduaren potentzia harago doa. Elkarrekin pentsatzeko denborak eta espazioak behar dira: esanguratsuak, gertutik interpelatu egingo gaituztenak. Ikerketaren funtzio interesgarrienetako bat horixe litzateke: denbora eta espazio horiek elikatzea, eta ez horrenbeste lanketa teorikoa.

Zirkuluak, Ingurutxoak, Biribilguneak, Harrespilak…

-n -kargitaratuta
Erantzun

[bat]

Arabako Entzia mendilerroan Surbe izeneko gaina dago. Handik gertu Legaire zelaia. Hortxe eraikuntza megalitiko bat dago: Mendiluze harrespila du izena; harri txikiz egindako zirkulu bat da, puntu kardinalak non diren adierazteko lau harlauza handi dituena. Milaka urte ditu. Diputazioak, bere garaian, erabat berritu zuen (gehiegi, batzuen ustez).

Entzuna dut Arabako Lautadako gazteak udako solstizioa bertan ospatzeko ohitura (ber)piztu nahian dabiltzala… Ederra, ezta?

[bi]

Zirkuluak eta piramideak, biak ala biak, gizarte antolakundeen eta gizarte antolamenduaren ikuspegi antagonikoak islatzen dituzten metaforak dira. Zirkuluak vs. Piramideak. Antolamentu horizontala eta igualitarioa vs. Antolamendu piramidala.

Euskal Herrian zirkuluak maite omen ditugu.

[hiru]

Itziar Madinaren liburu bat irakurri dut: Beste Eguzkia. Desagertzear dagoen mundu bat erakutsi nahi izandu du. Pirinioetako herri bat okupatu duen gazte-taldearen eta bertako azken biztanleen arteko harremana kontatzen du. Liburuan Sandra Ott estatubatuar antropologoaren lana aipatzen du behin baino gehiagotan, zirkuluaren sinbolismoa nabarmentzeko.

Sandra Ott-ek Zuberoko Santa-Grazi herrian egin zuen bere tesia. Bertako oinarrizko antolaketa eta gizarte erakundeak aztertu zituen. Herria mendiz inguraturik eta kasik zirkulu baten erdian izanik, zirkuluaren sinbolismoa antzeman zuen nonahi. Liburu bat argitaratu zuen gero: The Circle Of Mountains: A Basque Shepherding Community. 

Itziar Madinak honela dio: «behin bazen ingurua, mendi ingurua eta jende ingurua, eta biak oso hurbilekoak ziren, batak bestea egiten zuen».

[Lau]

Zirkulua karratuaren kontrakoa ere bada. Karratua zorrotza eta zurruna da; zirkulua, ordea, leuna eta malgua. Mursergok hala jaso du bere kantu batean.

Laukia, zurruna, zorrotza, gogorra, koadroa,
inflexible, rígido, malgutasun gutxikoa alegia
Borde, esquina, arista, izkina, koadrilatero,
limite, muga, mutur, ertz, punta, koadrilatero
Goxo-goxo, irmo, tinko, kamustu
...
Laukia borobilduz
Prozesua da borobila
Emaitza da borobila
Goazen denok haren bila
Goazen denok elkarrekin haren bila
Prozesua bada borobila
emaitza da borobila

Mundiala, ezta?

Joko-arauak

-n -kargitaratuta
Erantzun

CARME JUNYENT IRAKASLEA eszeptiko samarra da hizkuntza ofizialtasunaz. Bere ustez, hizkuntza handiek ez dute ofizialtasunik behar, eta hizkuntza gutxituei ezer gutxi aportatzen die. Suzanne Romaine soziolinguistak ere antzeko jarrera du hizkuntza politika ofizialekin. The Impact of Language Policy on Endangered Languages artikuluan dio bere ustez hizkuntza eskubideen aitormenak ez duela hizkuntzaren biziraupena bermatzen. Batzuetan esatea ez da nahikoa, egin egin behar da.

Blog zaharrean idatzi nuen horretaz: hemen

Iñaki Agirreazkuenagak ere, legelaria izanagatik, erlatibizatu egin du zuzenbidearen garrantzia. Ildo horretatik, ikuspegi interesgarria azaldu du aurtengo euskal soziolinguistika jardunaldietan, Herri-administrazioa eta legedia: trabak eta aukerak izenburuko hitzaldian.

Zuzenbidea, bere iritziz, gatazkak bideratzeko tresna da, baita hizkuntza alorrean ere. Legeak eskubideak aurreikusten ditu, baina eskubide horiek ezin dira berdin bermatu leku guztietan. Mugak, bere ustez, nagusiki errealitateak ezartzen ditu, eta ez zuzenbideak. Legeek ez dute errealitatea aldatzen. Legeak gatazkak bideratzeko tresnak dira. Bere ustez, zuzenbidea joko bat da (mus jokoa esan du berak): nork bere kartekin jokatu behar du… kontua ez da soilik karta onak izatea, jokatzeko abilezia ere behar da.

Ados, baina… legeak eta  legeria baldin badira joko-arauak, zentzuzkoa dirudi eroso jokatzeko moduko arauak nahi izateak. Ez zaizue iruditzen?

Gazteak eta kristalezko sabaia

-n -kargitaratuta
Erantzun

HIZKUNTZA POLITIKARAKO Sailburuordetzak GU GAZTEOK txostena argitaratu zuen 2016an, Euskararen Aholku Batzordearen enkarguz. Oso lan txukuna da: laburra, zuzena eta esanguratsua. 12-14 urteko gazteen hizkuntza egunerokotasuna aztertu eta zazpi ondorio proposatu ditu. Honatx:

  1. Euskara zaharren hizkuntza izatetik haur eta gazteen hizkuntza izatera pasa da
  2. Hiztun berrien belaunaldi bat sortu dugu, euskara ikasi dute eta euskararen (hizkuntzaren) kulturan sozializatu dira
  3. Euskarak gazteei eskaintzen dienari begiratu behar diogu
  4. Euskararen kulturari erreparatzeko beharra eta euskararen kultura erreparatzeko beharra
  5. Gazteen euskararen erabileran bi helduleku nagusi daude: ohitura eta diskurtsoak
  6. Gazteen praktika-komunitateetan gaztelaniak presentzia handia du
  7. Gazteen hizkuntza-praktiken bi ezaugarri nagusiak: nahasketa eta mudantza

Ikerketa partehartzailea da, eta zentralitatea ematen dio gazteen ikuspegiari. Barru-barrutik begiratzen dio gazteen errealitateari.

Beste ikuspegi batetik, bi kezka eta arrisku aipatu izan dira, gazteen egoera linguistikoari erreparatzeko:

  • Euskararekiko atxikimendu likido(ago)a.
  • Helduen hizkuntza-praktiken nagusitasuna eta erreferentziagarritasuna.

Lehenaz Jon Sarasuak hitz egin du sarri:

“Bizitza guztian ikastolan ikasi duen ikasle batek, mila teorema eta teoria ikasi ditu euskaraz, baina ez daki hizkuntz gatazka dagoen herri batean minimoki manejatzen, euskaldun koherente izaten. Daukan atxikimendu likido horrekin, ez du inolako arazorik erderara pasatzeko”

Horri aurre egiteko baliabideak ematea proposatzen du Sarasuak: espresiozkoak, arrazoibidezkoak, emozionalak…

Bigarrenaz Kontseiluak ohartarazi du, duela gutxi:

Kontseiluak ohartarazi du haurretan eta gazteetan izaten ari den aurrerabidea talka egiten ari dela “kristalezko sabai” batekin: helduen artean gehiengoa direla erdaldunak, gizartearen funtzionamendua erdarazkoa dela, eta hor aurrera egin ezinda daudela belaunaldi horiek. Ildo horretan, ikasitako babesgabetasuna kontzeptua aipatu dute: “Euskaraz hitz egiteko ahalegina egin eta lortu ez duenak, estresaz harago, egoera sozialera egokitzeko jokabidea izango du”.

Oso gustukoak ditut metaforak. Kristalezko sabaia generoaren inguruan sortutako metafora da: emakumeei goi-karguetara heltzea galarazten dien oztopo ikusezina da kristalezko sabaia. Beste hainbat alorretan ere erabili izan da, era guztietako minoriak dituzten trabak agerian jartzeko.

Nago Kontseiluak kontzeptua oso-oso era egokian erabiltzen asmatu duela! 

Zoritxarrez! ;-(

 

 

 

Hizkuntzek eskubiderik al dute?

-n -kargitaratuta
Erantzun

Behin eta berriro errepikatu ziguten eta kasik sinistera iritsi ginen: “Los ciudadanos son quienes tienen derechos lingüísticos y no los territorios ni mucho menos las lenguas”. Hizkuntzek ez dute eskubiderik, antza. Soilik herritarrek.

Martxoaren 15ean, Zeelanda Berriko parlamentuak, lege baten bidez, Whanganui ibaiari nortasun juridikoa eta eskubideak aitortzea erabaki zuen. Whanganui ibaia maori herriaren ibai sakratua da. Ibaiaren ongizatea haien ongizateari lotua dago.

Kosmobisio eurozentrista batetik, erabaki hori aberrazio juridiko bat da. Objektu material batek ezin du eskubide juridikoen subjektu izan. Kontserbadoreek termino horietan kritikatu zuten erabakia: “Ibaia ez da gizaki bat, ez du hankarik, ez gorputzik, ez bururik. Nola aitortu, bada, nortasun juridikoa eta eskubideak?”

Lehen ministroaren erantzuna antologikoa izan zen: “Eta enpresa bat? Enpresa batek hankarik, gorputzik eta bururik al du? Eta ez badu, zer dela-eta da horren erraza nortasun juridiko erabatekoa aitortzea?”

Istorioa Boaventura de Sousa Santosek kontatu du Público egunkarian. Hemen: Para una sociología de las emergencias

Hizkuntzak, emozioak, sentimenduak…

-n -kargitaratuta
Erantzun

POMPEU FABRA KATEDRAREN HIRUGARREN JARDUNALDIAK “El sentiment de pertinença i la llengua” izan du hizpide: emozioak, sentimenduak eta hizkuntzak. Bideoak youtuben argitaratu dituzte eta han kuxkuxeatzeko aukera izan dut.

Carme Junyent irakasle mundiala da. Hitzaldian identitate anitzak defendatu ditu:

  • Bere ustez identitatea nagusiki hiru irizpidetan oinarritu izan da: arraza, erlijioa edo hizkuntza.
  • Arraza oso kontzeptu eztabaidagarria da. Eztabaida horretan sartu gabe ere, arrazan oinarritutako identitateek badute arazo bat, ezin baitira hautatu. Ezin dira eskuratu. Bazara edo ez zara.
  • Erlijioaren kasua ezberdina da. Erlijio berri bat adoptatu ahal duzu, eta horrekin identitate erlijioso berri bat hautatu. Baina identitate horiek ez dira metagarriak. Baztertzaileak dira. Pertsona bat nekez izango da multi-erlijiosoa. Horrelako gutxi dago munduan.
  • Hizkuntzan oinarritutako identitateak, ordea, hautagarriak eta metagarriak dira. Horra hor beren abantaila: erabat posiblea da bertoko identitatea adoptatzea, jatorrizko identitateari uko egin gabe.

Beste bi apunte interesgarri utzi ditu:

  • Bada ideologia linguistiko bat, hizkuntza komunikatzeko tresna soil bat dela defendatzen duena. Behin komunikatzea lortuta, alferrik gainontzeko guztia. Ideologia horrek badu indarrik, oraindik ere. Dena den, ez da kasualitatea ideologia erabat elebakarra izatea.
  • Errepublika katalanaren hizkuntza ofizialari buruz galdetu diote. Ofizialtasunaren inguruan, oro har, eszeptikoa da: “hizkuntza handiek ez dute ofizialtasunik behar, eta hizkuntza txikiei ofizialtasunak ezer gutxi aportatzen die praktikan”. Ez dut uste Nafarroa eta Iparraldeko euskaldunak iritzi berekoak direnik, baita tira… Bi gauza besterik ez du eskatzen berak: (a) katalana beharrezkoa izatea, eta (b) gaztelania derrigorrezkoa ez izatea. Horrekin konformatzen dela dio. Geuk ere sinatuko genuke, ezta?

Sarrera-hitzaldiaren ondoren hiru hiztun berri aritu dira: Gagandeep Singh [Un sikh a Catalunya], Najat El Hachmi [Arrelar llegint] eta Matthew Tree [El poder de les llengües, a Catalunya i més enllà].

Ideia batzuk:

  • Bizi-bizia da kanpokoak izan eta hizkuntza gutxitua bereganatu duten hiztunen esperientzia. Antzeko anekdotak kontatuko dizkizute behin eta berriz: botikan katalanez eskatu eta musu bi ematera hurbildu zaien amona, edota entzutearekin batera jarrera erabat aldatu duen dendaria… Oso-oso berezia da anekdota horiek nolako indarrarekin eta nolako ilusioarekin kontatzen dituzten entzutea. Emozioez eta sentimentuez hitz egiten dute bete-betean.
  • Matthew-ek kontatu duenaren arabera, Portugalen ere antzeko zerbait gertatzen da, portugesa hizkuntza gutxitua ez bada ere. Portugal modan dago eta ohituta daude turistekin; baina ez daude batere ohituta portugesez komunikatzen saiatzen diren turistekin… Aukera baduzue, egin proba.
  • Hizkuntza batek sortzen dituen emozioen tamainak ez du zerikusirik hizkuntzaren tamainarekin (edo bai, baina —izatekotan— alderantziz proportzionalak lirateke). Ingelesa nazioarteko hizkuntza izatera iritsi da. Ingelesa ikasten duen jendeak elkarrekin komunikatzen du. Baina ingelesak ez die balio bere emozioak, sentimenduak eta barneko bulkadak adierazteko. Erdi bidean gelditzen dira.
  • Memoria da historiaren intimitatea. Historia botere-harremanez zipristindua dago. Memoria librea da. Najat El Hachmik Montserrat Roig idazlearen eskutik ezagutu zuen Herrialde Katalanetako garai bateko memoria eta idatz-zaletu egin zen. Bere liburuetan harek ezagututako immigrazioaren memoria kontatu nahi izan du; memoria emozioa baita.

Hitzaldi hauek guztek Nelson Mandelaren esaldi ezagun hura gogorarazi didate: gizon edo emakume bati ulertzen duen hizkuntza batean hitz egiten badiozu, haren burura iritsiko zara; bere hizkuntza propioan hitz egiten badiozu, berriz, bihotzera iritsiko zara

Aukera baduzue, bideoak ikusi. Merezi du.

 

Pesimismoa

-n -kargitaratuta
Erantzun

AZKEN HOGEI URTEAN euskara plana izan duen enpresa batean egon naiz. Euskara asko landu dute eta asko lortu dute.

Kafe bat hartzen ari ginela, bertako solaskideetako batek bere kezka azaldu du: “euskararen kontu hau ez dabil ondo, ezta? —dio berak— kalean gero eta erdara gehiago entzuten da; inpresioa dut ez garela aurrera egiten ari”.

Harritu egin nau ikuspegi pesimista horrek.

Botila erdi hutsa ala erdi betea? Kike Amonarrizi entzun diot perspektiba kontua dela: “zenbat eta inguru euskaldunagoa izan, orduan eta hutsago ikusiko dugu botila… zenbat eta militanteagoa izan, orduan eta hutsago… herri hartan zenbat eta euskaldunberri gehiago egon, orduan eta beteago…”.

Pesimistak ezagutzen ditut, lanean buru-belarri jarduten dutenak. Horiekin, Franz Hinkelammert askapenaren teologiaren pentsalaria etortzen zait burura. Koste eta irabazien eskematik edota helburuen eta bitartekoen eskematik harago jardun beharra aldarrikatzen du: ondo dagoena egin, irabazien edota ondorioen kalkulu zorrotz batean gehiegi tematu gabe. Itxaropenik gabeko itxaropena edo pesimismo itxaropentsua deitzen dio horri. Goiari eutsi, huts egin dezakegula jakinik ere. Desesperatzatik aldendu, horretarako, porrot txikien aurrean gure burua babestuko badugu ere. Joseba Sarrionandiak idatzi zuen poema horren moduko zerbait da, ezta? “Hobe da burrukatu eta galtzea, galera aurrez onartzea baino”.