TED hitzaldiak ezagutzen dituzue? Deigarriak egin zaizkit beti, horien inguruan antolatzen den eszenografiak erabat konbentzitzen ez banau ere. Edonolako gaiei buruzko hitzaldiak dira, 15-18 minutu ingurukoak. Antolatzaileek esan ohi duten bezala, “zabaltzea merezi duten ideiak” zabaltzea dute helburu. Beste kontu bat da nork erabakitzen duen “zabaltzea merezi duten ideiak” zein diren. Hitzaldi dibulgatiboak dira. Horretarako, azalpen errazak ematen dira, modu arinean, eta sarritan istorioen bidez edo umore ukitu batekin. Publikoarengana erraz iristeko moduan dauden pentsatuak, batez ere publiko gaztearengana. Erritmoa erabat zaintzen da; baita arreta erakartzeko eta arretari eusteko moduak ere. Esaten dutenez, lau ezaugarri izan behar dituzte: (a) originalak izan behar dira (bi zentzuetan); (b) zerbait egitera bultzatuko duen gogoeta bat izan behar dute oinarrian; (c) pertsuasioarekin jolastu behar dute; eta (d) lotura emozional bat eraiki behar dute entzulearekiko.
Topaguneak Marina Massaguer soziolinguista katalanaren TEDx hitzaldi bat argitaratu du bere youtube kanalean, euskaraz azpititulatua. “Hizkuntzei buruzko mitoak eta sinismenak” du izenburua. Hitzaldi bikaina da: horrelako hitzaldi baten ezaugarri guztiak betetzeaz gain, argudioz eta arrazoiz ederki josita dator. Meritua du horren denbora laburrean egoera horren ongi definitzeak. Barkatu metafora belizista erabiltzea, baina… bonba bat da! Bonba kognitibo-emozionala, ideia eta argudio hegemonistak lehertarazteko pentsatua.
Irakurtzen jarraitu aurretik aholku bat: bideoa ikusi. 18 min besterik ez dira, eta merezi du.
Hiru ideia azpimarratuko nituzke:
Bat. Hizkuntza ez da komunikazio hutsa. Identitatea da. Identitatea ez da kontu maltzur bat. Identitea ez da banderatxo baten atzetik ibiltzea. Identitatea da talde batekin identifikatzea. Tokian tokiko hizkuntza ikastea talde horretan parte hartzeko gogoa erakusten du. Horrek ez du zure identitatea deusezten. Kultura bat zureganatzea ez da zurea baztertzea
Bi. Esan izan da gaztelania neutroa dela, ez duela ideologiarik. Baita zera ere! Denok dugu ideologia. Hizkuntza politika ez da soilik hizkuntza gutxituek egiten dutena. Dena da hizkuntza politika. Amazonen euskaraz ezin erostea hizkuntza politika da. Estatuek eta enpresa handiek hizkuntza politika egiten dute etengabe. Hizkuntzei dagokienez, neutraltasun-jarrera bat hartzea indarrean dauden dinamiken eta inertzien konplize izatea da.
Hiru. Hizkuntza batzuek nonahi eta zernahietarako balio dute eta beste batzuek ez? Ez al dugu mundu berdinkide eta justuagoa nahi? Beste mundu bat posible da… eta desiragarria. Mundu bat non hizkuntza guztiak hitz egiten diren eta non identitate guztiak aintzat hartzen diren. Mundu bat, bere baitan aniztasuna gordetzen duena. Aniztasuna ez dugu lortuko ingelesa ikasita (ingelesak milaka eta milaka hiztun ditu honezkero, ez du gehiagorik behar), baizik eta tokian tokiko hizkuntzak ikasten edota, bestela, munduko txoko guztietatik etorri diren auzokideon hizkuntzak ikasten.
Oharra: Testu honen ildo beretik, Marina Massaguer-ek Xavier Vila-k eta Avel·lí Flors-Mas-ek argudio-sorta eshaustibo bat landu dute, herrialde katalanetako gazteei begira. Hura ere oso interesgarria da. Txerrak euskaraz argitaratu du Garaigoikoa blogean: hemen. Merezi du irakurtzea!