Hileko artxiboak: otsaila 2016

Elefantea, autoritatea, zorua eta beste

-n -kargitaratuta
Erantzun

patxi-saez_contentElefantea

Oso istorio ezaguna da. Zenbait gizon itsuk elefante baten gorputza ukitu behar zuten, nolakoa den jakiteko. Bakoitzak atal bat ukitu du, eta ezin dira ados jarri: tronpa ukitu duenak suge luze baten antza duela dio; hanka ukitu duenak zuhaitz-enbor baten modukoa dela uste du; belarria ukitu duenak abaniko baten itxura hartu dio… Inork ezin du elefante osoa irudikatu.

Iruditzen zait puntu horretan gaudela. Aurrean elefante bat dugula adostu dugu. Elefante nolakoa den adostea falta da. Bada horretarako lana.

Paradigma berria.

Ezagutza eta erabilera gurdi bereko bi gurpilak dira: ezinbestean elkarrekin biratu behar direnak, gurdia ondo ibiliko bada. Beharra da gurdiaren ardatza. Patxik bete-betean asmatu duela iruditzen zait. BEHARRA DA GAKOA. “Beharrezkotasuna”. Era ezberdinetan formulatu daiteke: arnasgune (geografikoak zein soziofuntzionalak), espazio normalizatuak, espazio hegemonikoak, dentsitate handiko guneak… edo –Patxik dioen moduan– “euskaraz egiteko ziurtasun eremuak”.

Autoritatea

Lidergo-kontuak zailak dira Euskal Herrian. Euskaltzaindiaren antza izango duen zerbait eskatzen da, edota Euskaltzaindiak berak lidergoa izatea. Ez dakit, bada. Manex Agirrek agian arrazoi du: «Euskaltzaindiaren antza izatekotan izan dezala, autoritate-izaeran, eta ez lan-metodologian eta dinamismoan». Kritika gogorxeagoak ere entzun dira (dinosaurioak, gerontokrazia…). Euskaltzaindia aldatu egin da garai batetik hona, baina onartuko didazue, oraindik ere, baduela elitismo kutsu nabarmen bat.

Iruditzen zait autoritateari beste zentzu bat eman behar diogula, edo bestelako autoritate mota bat eraiki. Kike Amonarrizek “lidergo partekatuaz” hitz egin zuen: ados. Euskararen munduan “lidergo eraldatzaileaz” ere hitz egin izan da: aktibazioa bilatzen duen lidergoa; nork bere ardura hartzera animatzen duena; prozesuak abian jarri eta prozesuei eutsi egiten dien autoritatea, prozesu horien emaitza baldintzatu gabe. Horrelako zerbait behar dugu. Ez inork gogoeta burutsua egin, eta gero horren berri ematea, baizik eta gogoeta prozesu kolektiboa: euskara elkarteetan, euskara zerbitzuetan, enpresetan… Imajinatzen duzue? Kolosala litzateke.

Zoru komuna

Topalabeko kideen arabera, zoru komuna da “izaera anitzeko euskaltzaleok maila kolektiboan partekatzen dugun konpromiso-esparrua, non euskaldunontzat eremu komun eta eroso bat egongo den, bizitzeko, elkarrekin lan egiteko, eta etorkizun-proiektu bat partekatzeko”. Hortaz, zoru komuna ezin da izan alde bateko eta besteko jarreren arteko zatitzaile komun handiena ( % 80? ). Bi gauza ezberdin dira, ezta?

Bazkalondoko lo-kuluxka

-n -kargitaratuta
Erantzun

Euskaltzaindiak antolatuta, “Euskara biziberritzen jarraitzeko erronkak” jardunaldia egin zen ostiralean. Bideoak egunean bertan sareratu ziren. Ozta-ozta Patxi Saezen hitzaldia ikusteko aukera izan dut. Ona. [Zorionak, Patxi! 😉]. Berria egunkarian kronikatxoa irakurri dut. Garikoitz Goikoetxea kazetariak berrikuntza aipatu du, paradigma aldaketa ere entzun da… Inork gutxik aitortzen badu ere, krisitik ere asko du, ezta?. Denbora tartetxo bat atera behar dut gainontzeko hitzaldiak ere ikusteko.

bost-trukeJon Sarasuaren “Bost truke” liburua daukat ondo-ondoan. Aste honetan hasi naiz irakurtzen eta… engantxatu egin nau. Nik ere eskua altxatu nuen Imanol Epeldek Jon Sarasuak blog bat behar duela esan zuenean (hemen). Apunteak hartu ditut; gehiago esploratu nahi nituzkeen gauzak: nasa herriaren biziraupena, kitxua, guarania, aimara… ongi bizitzearen kontzeptua. Ketxueraz ongi bizitzeari Sumak Kawsay deitzen diote. Mikel Antzak liburuxka interesgarri bat du izenburu horrekin. Akordatzen? Hemen.

Kurdistani buruz ere kontu interesgarri ugari kontatzen ditu. Gobernurik ezean, autoeraketaren bidetik jo, eta egitura horizontalak antolatu dituzte udaletan. Beste liburu bat ekarri dit gogora: “Las políticas de la ecologia social: municipalismo libertario”, Murray Bookchin-ena. Hori ere saretik eskuratu daiteke: hemen.

Jakin aldizkaria ere amaitu dut aste honetan bertan: azkena ez, azkenaurrekoa (210). Gustura irakurri dut Lorea Agirreren artikulua. Anariren aipu batetik eta Andersonen “Comunidades Imaginadas” liburutik abiatuta, Euskaldunon Egunkariak gure mundua nola kontatu zuen azaldu du ederki. Anarik dioen bezala, “garrantzitsuena ez da guk Egunkaria irakurtzen genuela, garrantzitsuena da Egunkariak gu nola irakurri gintuen”. Andersonen liburuak ere oso itxura ona du: hemen eskuratu ahal da.

Lan askotxo pilatzen ari zait. Mesanotxean nahiz apalategian zain daude: “Lapur banden etika ala politika”, “Su-zelaiak”, “Sutondoko kontuak”, “Gidariaren okerrak”, eta nobela beltz bitxi bat: “L’últim home que parlava català”.

Eguraldia dezente petraldu da. Arratsalde egokia da etxean geratzeko, liburu batekin. Baina ez. Alfertuta nago. Onena, begiak ixtea eta lo-kuluxka bat egitea. Gero arte!